Vandaag herdenken we het einde van de oorlog en morgen vieren we het. Omdat vrede onlosmakelijk verbonden is met oorlog. Omdat er geen vrijheid bestaat zonder strijd. Vandaag dus het verdriet, morgen de vreugde. Opdat we niet vergeten. Opdat de geschiedenis zich niet herhaalt. Helaas herhaalt de historie zich voortdurend, in telkens net even andere vorm. Nog altijd is er strijd, tussen staten en terroristen. Of tussen dictators en vrijheidsstrijders, dat hangt af van het perspectief dat je kiest.
Bevrijdingsdag. Dodenherdenking. 4 en 5 mei. Yin en Yang. Een lach en een traan. Twee dagen, twee gezichten. Twee minuten stilte. Ik herdacht. En rende. In Nieuw-West. De Herdenkingsloop. Langs Sierplein, Plein ’40-’45 en de Sloterplas. Witte rozen bij de drie monumenten. Peter Faber die een warrig maar bezield betoog hield. Over vechten voor vrede. Over liefde. Maar bovenal was daar dat ene gedicht van Leo Vroman. Over een duif van honderd pond. Over stervende kinderen. Over vrede. “Kom vanavond met verhalen hoe de oorlog is verdwenen en herhaal ze honderd malen: alle malen zal ik wenen.”
De stad is stil. De straten hebben zich verbreed. Kangoeroes kijken door de venstergaten. Een vrouw passeert. De echo raapt gehaast haar stappen op.
De stad is stil. een kat rolt stijf van het kozijn. Het licht is als een blok verplaatst. Geruisloos vallen drie, vier bommen op het plein en drie, vier huizen hijsen traag hun rode vlag.
Paul Rodenko, ‘Bommen’ (1945)
Net als vorig jaar bij Dodenherdenking leg ik vanavond namens D66 een krans bij het monument Bevrijde Vogel op het Sierplein in Amsterdam Nieuw-West. Goed moment voor een zelf gekozen gedicht.
De jaarlijkse dodenherdenking houdt de gemoederen meer dan ooit bezig. Vorig jaar was er De Schreeuw. Dit jaar maken politici ruzie: Mei Li Vos (PvdA) vindt de aanwezigheid van de PVV misplaatst, de PVV noemt haar ‘dom’ (Geert Wilders) en zelfs ‘moffenhoer’ (Hero Brinkman). Kortom: we raken maar niet uitgepraat over de twee minuten stilte die we vanavond in acht nemen. En dat terwijl het eigenlijk maar over één ding zou moeten gaan: zij die voor ons sneuvelden in de Tweede Wereldoorlog (en vooruit: ook bij andere militaire missies). Daarom meng ik me liever niet in het gekrakeel. Ik ben ook niet op de Dam. Namens mijn partij D66 leg ik in het Amsterdamse stadsdeel Nieuw-West een krans bij het oorlogsmonument op het Sierplein. En ik luister naar de stilte.
Dodenherdenking 2009 was voor mij een bijzondere dag, waarbij ik eigenlijk gedurende de hele dag heb nagedacht over oorlog en verzet. Dat kwam mede door de aanslag op Koninginnedag, vier dagen eerder in Apeldoorn. Nu, een jaar later, was dat gevoel anders. Er hing een negatieve sfeer rond Dodenherdenking en ook Bevrijdingsdag. “Laten we zo’n jaarlijkse bijeenkomst maar afschaffen”, hoor ik steeds meer mensen zeggen. Dat snap ik niet. Net als het opvallend negatieve sentiment op Twitter tegen #twitterstilte, de voorgestelde herdenkingscode. Op de koop toe verstoorde iemand de herdenking op de Dam, waarna in de paniek tientallen gewonden vielen.
Vanavond is Nederland twee minuten stil. Om de doden te herdenken die vielen in de Tweede Wereldoorlog, maar ook op latere missies. “Tijdens de Nationale Herdenking komen alle herinneringen samen”, aldus het Nationaal Comité 4 en 5 Mei. Door de gebeurtenissen op Koninginnedag in Apeldoorn is 4 mei dit jaar extra beladen. Toch is stilte een zeldzaam fenomeen in deze gejaagde tijden, met onze geraakte maar toch voortrazende 24/7-economie. En wat te denken van de internetgeneratie die ‘always on’ is? Toch doet ook internet doorgaans actief mee met de stilte. Het herdenkingscomité haakte daar twee jaar geleden zelfs op in door een speciale download aan te bieden met twee minuten stilte. Een verfrissende actie van dat stokoude comité, die ik dit jaar helaas niet terug vind. Aan de andere kant is het aanbieden van enkele minuten stilte niet echt iets nieuws: in 1952 nam avantgarde-componist John Cage het geluidloze stuk 4’33” op. Viereneenhalve minuut stilte. John Lennon en Yoko Ono brachten daar later een eerbetoon aan, getiteld Two Minutes Silence. Dat is helemaal toepasselijk. Maar muziek van ex-Beatles online aanbieden is vragen om problemen, dus daarom waren die twee ‘pure’ minuten stilte zo gek nog niet.
Als stiltemoment doe ik het vandaag eens anders. Even een dag niet kwebbelen op Twitter. Ik plaats vandaag geen tweets. Nou ja, eentje dan, want deze blogpost wordt via Twitterfeed online geplaatst. Ik wens iedereen een mooie, stille herdenking vanavond.
Bevrijdingsdag. Dodenherdenking. 4 en 5 mei. Yin en Yang. Een lach en een traan. Twee dagen, twee gezichten. Twee minuten stilte. Ik herdacht. En rende. In Nieuw-West. De 
