Het gelijk van Douglas Rushkoff

Tegenlicht-Rushkoff

Het was genieten, zondag. Genieten van een man die drie kwartier lang in een donkere kamer zat te praten over ons veranderde mediagedrag. Het was een prachtige paradox: VPRO’s Tegenlicht liet mediatheoreticus Douglas Rushkoff bijna full-quote aan het woord om uit te leggen dat onze mediaconsumptie juist steeds meer versnippert. We zijn ‘Always On’, worden voortdurend gestoord door meldingen die ons uit het hier en nu halen om een digitaal berichtje te lezen. Maar dus even niet tijdens de uitzending van Tegenlicht Lab. 

Douglas Rushkoff praat als een bezetene. Zijn enthousiasme is aanstekelijk, vooral omdat zijn verhaal ondanks alle zijsprongen uitermate coherent blijkt. Het uitgangspunt van zijn denken is het verschil tussen de twee definities van tijd uit de Griekse oudheid: chronos versus kairos. We leven tezeer naar de mathematische tijd en vergeten de gevoelstijd – die je zou kunnen vernauwen tot ‘de tijd voor onszelf’. We zijn geen meester meer van onze tijd. Die meester heet nu iPhone, Google, Twitter of Facebook. We laten ons leiden door de voortdurende stroom van prikkels die door apparaten op ons wordt afgevuurd.

Zelf schreef ik vorig jaar een essay over dat ‘Always On’-gevoel, voor het boek ‘Nederland in ideeën’. Ik baseerde me niet zozeer op Rushkoff, maar veeleer op mijn eigen gevoel. Het grote verschil tussen Rushkoff en mij is dat de Amerikaan al die bizarre prikkels uitlacht, er zelfbewust boven staat. Ik schreef mijn opiniestuk meer uit frustratie, omdat ik zelf geregeld worstel met al die prikkels. Zeggen dat je ze negeert is niet hetzelfde als er werkelijk aan ontstijgen. Dat is net zoiets als een roker die zegt dat hij gaat stoppen met roken. Dat is slechts het begin van een lange, zware zoektocht.

Het mooie aan deze uitzending van Tegenlicht is dat Rushkoff het je ogenschijnlijk zo simpel voorspiegelt. Het ís niet simpel, maar hij maakt je duidelijk dat er een denkwijze is waarmee je het wel simpeler kunt maken voor jezelf. Ik keek het tv-programma samen met mijn vriendin, hangend in de bank. Op de leuning lag mijn smartphone in de aanslag. Toen Rushkoff het had over per sms ‘zinvolle’ gesprekken voeren met je levenspartner, keken we elkaar aan. Niet dat we voortdurend met elkaar whatsappen (allerminst zelfs), maar het deed me wel beseffen dat die telefoon een veel te grote invloed speelt in mijn leven. Dat kan anders, dat moet anders.

Goed dat Rushkoff mij en vele anderen daar zondag op heeft gewezen. Mijn dank is groot, ook aan Alexander Oey en de rest van het productieteam dat verantwoordelijk was voor deze fraai gestileerde uitzending. Always on, want terug te kijken via Uitzending Gemist. Soms toch best handig, die voortschrijdende technologie. Klik.

Tags: , , , ,

2 Responses to “Het gelijk van Douglas Rushkoff”

  1. Henk-Jan Winkeldermaat Says:

    Rushkoff heeft me weer laten realiseren in welke krankzinnige wereld we nu leven. Waarin de technologische vooruitgang stoeit met de zin van het leven. Ik herinneren me een situatie die Rushkoff in een vorige Tegenlicht schetste: die van de buurtbarbecue. Aan het eind van de straat speelden kinderen en hun ouders deelden met z’n allen de grote barbecue. Iedereen deed mee, kreeg te eten en was ongedwongen onder elkaar. Maar ineens kwamen de barbecues in particuliere handen en werd het een statussymbool. De buurt trok zich terug in hun eigen veilige tuintjes en huizen en men deelde niet meer maar stak elkaar de ogen uit met een barbecue die nog meer kon dan die van de buren. Is dat de vooruitgang die we willen?

    Anyway, bedankt voor je terugblik op deze prachtige tv-uitzending. Ik heb ook genoten.

  2. Jeroen Mirck Says:

    Graag gedaan, Henk-Jan. De waarheid van Rushkoff schuilt in allerlei voorbeelden, ook het jouwe. We verliezen te makkelijk uit het oog waar het werkelijk om zou moeten draaien in ons leven. Mooi dat hij (en de VPRO) ons die spiegel hebben voorgehouden.

Leave a Reply