Hoe Pink Floyd geen slaaf werd van de machine

The Dark Side of the Moon

De meest psychedelische bewegingssimulatie uit de popmuziek is zonder twijfel het nummer ‘On the Run’ van Pink Floyd, van het baanbrekende conceptalbum ‘The Dark Side of the Moon’, uitgebracht op 1 maart 1973. In een krappe vier minuten horen we op hol geslagen synthesizers, luchthavengeluiden, gehaaste voetstappen, hysterisch gelach en uiteindelijk zelfs een neerstortend vliegtuig.

Pink Floyd heeft lang gesleuteld aan ‘On the Run’. Het nummer werd al gespeeld tijdens de tournee voorafgaand aan de verschijning van ‘The Dark Side of the Moon’, bevatte indertijd nog geen synthesizers en heette ‘The Travel Sequence’. Het hele album kwam langs tijdens deze tour en kreeg zo gaandeweg zijn definitieve vorm. Ook de albumtitel was trouwens bijna geskipt (voor ‘Eclipse’) omdat Medicine Head rond die tijd een album uitbracht met dezelfde titel, maar na het floppen van die plaat hield Pink Floyd toch voet bij stuk. Wel sneuvelde de ondertitel ‘A Piece for Assorted Lunatics’.

Verbouwde synthesizer

Het album werd in mei en juni 1972 opgenomen in de befaamde Abbey Road Studios en verscheen op 1maart 1973. In de muziekdocumentaire ‘Live at Pompeii’ uit 1974 zijn beelden te zien waarin het nummer ‘On the Run’ ontstaat als Roger Waters loopt te rommelen met een ogenschijnlijk flink verbouwde synthesizer. Gerommeld werd er zeker (in goede zin dan), getuige de technische omschrijving van de productie: een sequentie van acht noten werd ingevoerd in de EMS-synthesizer van de band en opgevoerd tot 165 BPM. High-hat drumwerk, guitaren en een tweede synthesizer zijn later toegevoegd, maar ook weer zwaar vervormd. Daarbij ontstond zelfs een dopplereffect, alsof een helikopter komt overvliegen.

David Gilmour filosofeert in ‘Live at Pomeii’ over de macht die technologie, ofwel de elektronische instrumenten waarmee de band indertijd steeds meer experimenteerde, zou kunnen hebben op muzikanten. “Ik denk niet dat onze apparatuur de macht kan overnemen”, aldus Gilmour. “We zijn ervan afhankelijk (we kunnen niet doen wat we doen zonder die apparaten), maar we kunnen ook zonder die techniek een goede muzikale show neerzetten. Het draait erom hoe je invloed houdt op de apparaten. Jij houdt controle, niet andersom.”

Macht van de machine

Opmerkelijk is dat Gilmour in de jaren tachtig heeft aangegeven dat hij de bedenker is van de vervreemdende computersound van ‘On the Run’. Waters bedacht de melodie en werkte het nummer verder uit, zoals te zien is in de documentaire. Daarin zegt Gilmour: “Het zijn allemaal extensies van wat uit onze hoofden komt. Realiseer je dat je het in je hoofd moet hebben om het eruit te krijgen. Apparatuur denkt zelf niet na wat het gaat doen. Het kan zichzelf niet aansturen.”

Bij Waters heerste meer angst dat de technologie de macht kon krijgen over de mens. “Het gevaar is dat we slaven worden van onze apparatuur en in het verleden is dat ook gebeurd, maar we proberen dat te regelen zodat we dat niet worden”, zegt hij in ‘Live at Pompeii’. Tegelijk relativeert hij de macht van de machine: “Het is gewoon een kwestie van de tools gebruiken die beschikbaar zijn. Op dit moment zijn dat steeds meer elektronische goodies.” Die innovatieve tools stonden uiteindelijk aan de basis van de muzikale vernieuwing die ‘On the Run’ tot een unieke en onvergetelijke compositie heeft gemaakt.

Jeroen Mirck schreef dit artikel oorspronkelijk voor muziekblog Ondergewaardeerde Liedjes.

Tags: , , ,

Leave a Reply