King Lear en Macbeth voor hipsters
William Shakespeare is altijd een inspiratiebron geweest voor componisten, maar er zijn weinig composities die zo gelaagd naar de grote meester van het theater verwijzen als ‘Cordelia’ van The Tragically Hip. Ogenschijnlijk is hier sprake van een simpele verwijzing (die in de titel al wordt verklapt), maar zanger/tekstschrijver Gordon Downie (1964-2017) zou niet de hyperactieve poëet zijn die hij altijd was als hij niet nog wat extra referenties cryptisch in zijn tekst had verstopt.
De titel-verklaring schuilt in twee regels uit het refrein: “I’m not Cordelia, I will not be there.” Deze uitroep verwijst uiteraard naar de jongste dochter van King Lear, die door hem wordt onterfd en verbannen omdat hij denkt dat ze niet loyaal aan hem is, maar er uiteindelijk als enige voor hem is als de koning krankzinnig is geworden. De liefde voor haar vader is onvoorwaardelijk, ongeacht alles dat is gebeurd.
Downie zingt dat hij een dergelijke opoffering niet kan opbrengen voor iemand die zijn eigenwaarde ontleent aan roekeloosheid, just for the thrill of it. En juist in de voorbeelden van die roekeloosheid duiken meer verwijzingen naar Shakespeare op. De meest evidente is deze:
“Treading the boards, screaming out Macbeth
Just to see how much bad luck you really get.”
Shakespeares toneelstuk Macbeth zou zijn vervloekt, waardoor alleen het uitroepen van de titel al ongeluk zou brengen. Daarom werd er vaak naar verwezen als ‘The Scottish Play’. De uitroep “Macbeth!” is natuurlijk niet écht een waagstuk, maar lijkt te verwijzen naar iets anders: plankenkoorts, ofwel podiumvrees. Die angst klinkt al door in de eerste regel van het nummer: “Angst on the planks.”
Is de podiumangst van een acteur of artiest niet vergelijkbaar met die van een inbreker, een bankrover of een blufgozer die van een hoge brug wil springen? Of van de stierenvechter, over wie Downie zich afvraagt of de stier nu bozer is op de rode doek of de man erachter?
Het nummer ‘Cordelia’ lijkt dus te gaan over Shakespeare en plankenkoorts. Over de meester van het theater en de ondraaglijke druk van het theater. Maar tegelijk, zo lees ik op Songmeanings.com, zou er nog een diepere laag onder alle beeldspraak kunnen schuilen: de Canadese zanger schreef het nummer in het begin van de negentiger jaren, toen Engelstalig Canada overhoop lag met de separatistische beweging uit het Franstalige Quebec. Als een soort Cordelia zou het Engelstalige landsdeel zich verzetten tegen de onredelijke eisen van Quebec. Die politieke fricties kun je ook lezen in de verwijzingen naar onder meer een bankroof (geld blijven betalen aan het financieel afhankelijke Quebec), een ring-gevecht en (politiek) acteerwerk.
Dit is het prachtige van The Tragically Hip: de teksten van Gord Downie zijn dermate gelaagd dat je er telkens nieuwe betekenis in kunt herkennen en er dus eindeloos naar kunt blijven luisteren. Net zoals de hele wereld het werk van Shakespeare na eeuwen nog steeds blijft spelen.
Dit is mijn bijdrage aan de ‘Shakespeare-battle’ van eerder deze week op OndergewaardeerdeLiedjes.nl.
Tags: Cordelia, Gordon Downie, King Lear, Macbeth, Muziek, Ondergewaardeerde Liedjes, The Tragically Hip, William Shakespeare