Ward Wijndelts over nieuwe koers Vrij Nederland
Vrij Nederland is een journalistiek icoon dat het moeilijk heeft. Er is nu een nieuwe propositie en vormgeving. Voor MarketingTribune sprak ik met VN-hoofdredacteur Ward Wijndelts over het opmerkelijke motto ‘Lees minder’ en over whatsappen met abonnnees. “Millennials ontberen draagkracht.”
Proficiat met de restyling van Vrij Nederland! Daar heb je in jouw eerste jaar als hoofdredacteur hard aan gewerkt. Hoe kijk je aan tegen het resultaat?
Ward Wijndelts: ‘Website en blad zijn de 1.0-versie van wat we voor ogen hebben. Het is glashelder dat een titel anno 2018 nooit af is. We hebben nog zo ontzettend veel wensen voor functionaliteiten op de website dat ik vrees voor de gezondheid van onze front-enders. Maar zonder dollen: ik vermoed dat het doorontwikkelen van een website nog steeds erg wordt onderschat. Zo van: hij is af, toch? Nou, er staat nu een basis. Zo wil ik het liever bekijken. Een basis waarin de missie van Vrij Nederland (de grote veranderingen belichten in bloedstollend goeie publicaties) helder is en de propositie (elke dag één zo goed mogelijk verhaal) en de vormgeving (modern, jeugdig, open) een mooie uitgangspositie bieden om door te pakken.’
Het nieuwe motto van VN is ‘Lees minder’. Dat klinkt natuurlijk wat paradoxaal voor een blad dat wil groeien. Leg ‘m eens uit.
Wijndelts verwijst naar een video-column die hij hierover heeft opgenomen. Daarin zegt hij het volgende: ‘Wat is de taak van journalistiek? We weten allemaal dat we leven in een tijd van “information overload”, en lang heb ik gedacht dat het de taak van de journalist was om in die berg informatie het kaf van het koren te scheiden. Ik richtte zelfs een bedrijfje op waarin de grootste experts ons leken de weg zouden wijzen door de jungle aan artikelen en publicaties.
Nu weet ik dat dit een naïef idee was: wás het maar zo dat het internet bestaat uit een grote berg artikelen die alleen maar eventjes op relevantie hoeft te worden gerangschikt. De realiteit is dat mensen en organisaties, bewust of onbewust, steeds vaker en steeds geraffineerder informatie verspreiden die feitelijk onjuist is. Met soms desastreuze gevolgen.
Mede door nepnieuws over inentingen krijgen jonge baby’s de mazelen, puur omdat ouders van andere kinderen weigeren om hún kroost in te laten enten. Mede door nepnieuws over het klimaat kijkt een flink deel van de Nederlandse bevolking met scepsis naar de evidente en door mensen veroorzaakte opwarming van de aarde. Mede door nepnieuws worden Nederlanders bang gemaakt voor terroristen die niet bestaan.
Er is anno 2018 kortom niet alleen een teveel aan informatie, de berg beschikbare informatie is ook nog eens minder betrouwbaar dan je zou willen.
En hoe gaat de journalistiek hier mee om? Te vaak niet zo best. Talkshowredacties nodigen vaak beide kanten uit. Eén iemand die vóór vaccinatie is, versus één iemand die tégen is. Eén klimaatwetenschapper versus één klimaatscepticus. Onder het mom van ‘een eerlijk debat.’ Terwijl John Oliver met een grap al aantoonde dat een écht eerlijk debat er meer zo zou uitzien: 97 klimaatwetenschappers tegenover 3 sceptici. Oliver toont pijnlijk aan dat de media onder het mom van ‘we belichten mooi twee kanten van de zaak’ eigenlijk de werkelijkheid vertekent.
De taak van de journalistiek mag niet door grappenmakers worden overgenomen, daarom is het tijd dat we de lat voor journalisten veel hoger leggen. Geen ruis meer. Geen leugens. Geen snelle meningen. Geen versimpeling.
Wat dan wel? Méér kijken naar de onderstroom, de grote veranderingen die onze levens in stilte beïnvloeden. Laten we minder lezen, maar beter lezen. Om vrij van geest te blijven.’
Je gooit de redactionele koers rigoureus over een andere boeg: stoppen met 80% van wat je deed, columnisten eruit, veel minder maar betere artikelen online. Was het lastig om de redactie en de uitgever van dit plan te overtuigen?
‘De uitgever vroeg me om het DNA van Vrij Nederland te bewaren (vrijheid, onafhankelijkheid, kwaliteitsjournalistiek) maar er een nieuw product bij te maken, een product dat zwarte cijfers zou kunnen schrijven. Dat ben ik samen met de redactie gaan doen. Door het hele proces transparant te zijn over de stappen, bleef iedereen aan boord, sterker nog: was iedereen inhoudelijk betrokken.’
VN-abonnees ontvangen voortaan per e-mail of WhatsApp één verhaal van de dag geselecteerd door de redactie. Welk medium heeft je geïnspireerd om WhatsApp toe te passen?
‘NRC Media is er al jaren mee aan het experimenteren. Zelfs al met NRCQ. In de bèta-tests die we afgelopen najaar draaiden, kregen we prachtige resultaten uit de WhatsApp-functionaliteit; we stuurden ze toen trouwens handmatig naar onze testgroep van honderden gebruikers.’
Ga je met deze keuzes vooral dertigers en veertigers aan je binden of mik je met name op nieuwe generaties zoals millennials?
‘Dertig tot zestig lijkt me een mooie groep. En dan de groep die geïnteresseerd is de grote vraagstukken. Slimme mensen, betrokken mensen. Ik denk dat millennials nog niet draagkrachtig genoeg zijn om een mediatitel met een mooie missie te steunen. Als ik dat niet goed heb: no problem!’
Naar welke concurrent kijk je met de meeste jaloezie: De Correspondent?
‘Ik vind dat NRC Media het geweldig doet: een prachtige, sterke redactie en een mooie winst. De Correspondent vind ik op innovatief vlak heel sterk.’
Je hebt WPG Uitgevers beloofd dat Vrij Nederland over drie jaar structureel winst gaat maken. VN is nu nog structureel verlieslijdend. Hoe ga je het tij keren?
‘De belangrijkste stap is om een product te maken waar een flink aantal mensen geabonneerd op wil zijn. Daarvoor moeten we de komende maanden heel goed blijven luisteren naar de gebruikers. Heel goed in contact blijven. Hopelijk kunnen we dan relevant genoeg zijn.’
In feite heb je je lot als hoofdredacteur verbonden aan het structureel winstgevend maken van Vrij Nederland. Hoe spannend is dit voor jou persoonlijk?
‘Heel spannend. Ik vermoed trouwens dat dit voor elke hoofdredacteur geldt. Wat wel helpt is dat ik geleerd heb om het project los te zien van je eigen lot. NRC maakte altijd winst, maar daar ben ik ook nooit lui van geworden. VN maakt verlies, daar moet je niet (elke nacht) van wakker liggen. Doe wat binnen je mogelijkheden ligt.’
Hoe schat jij de kansen in dat VN over drie jaar nog bestaat?
‘Honderd procent. Gelukkig is WPG zeer gecommitteerd aan Vrij Nederland.’
Wat is de belangrijkste reden dat Vrij Nederland absoluut moet blijven bestaan?
‘Omdat Vrij Nederland sinds jaar en dag (en wat mij betreft de komende tijd éxtra) een titel is die iets toevoegt aan het Nederlandse medialandschap.’
Dit interview verscheen eerder op MarketingTribune.nl.
Tags: Journalistiek, restyling, Vrij Nederland, Ward Wijndelts