Manifest voor verantwoordelijke journalistiek
Een groeiend aantal Nederlanders keert zich af van het nieuws. Ze hebben genoeg van de drama’s, conflicten en ellende die daarin de boventoon voeren. Het maakt hen somber en moedeloos. Wanneer wij, journalisten en mediaprofessionals, deze Nederlanders terug willen winnen, zullen wij de manier waarop wij nieuws brengen ter discussie moeten stellen. Dit zijn de eerste zinnen van het journalistieke manifest ‘Naar een verantwoordelijke journalistiek’, dat afgelopen week is gepresenteerd in de Week van de Vooruitgang. Ook ik heb dit manifest ondertekend. Hieronder de integrale oproep.
Wij, journalisten dragen verantwoordelijkheid voor het beeld van de werkelijkheid bij onze lezers, kijkers en luisteraars. Vaak is dat beeld niet alleen somber, het komt ook niet overeen met de realiteit waarin het overgrote deel van de Nederlanders leeft, laat staan dat het past bij de realiteit waarin het grootste deel van de wereldbevolking zich bevindt. Omdat veel van het nieuws dat wij brengen, doortrokken is van crises, problemen en geweld, zijn nieuwswaardige ontwikkelingen binnen de alledaagse normaliteit gaandeweg buiten zicht geraakt.
Wij vertellen Nederlanders over vrijwel élke moord die in ons land wordt gepleegd, maar we vertellen hen maar zelden dat het aantal moorden in twintig jaar tijd is gehalveerd. We berichtten in het voorjaar van 2015 wekenlang over de uitslaande ebola-epidemie in Sierra-Leone. In het voorjaar van 2017 meldden we echter niets over een met succes bestreden ebola-uitbraak in Congo.
Normaliteit
Wij voeden ons publiek te weinig met nieuws over de dagelijkse werkelijkheid en te veel met berichten over de uitzonderingen daarop. Daardoor ontnemen we hen het zicht op tal van brede en doorgaans bemoedigende trends. Wie hoorde ooit dat wereldwijd meer dan negen op de tien kinderen naar school gaan? Wie beseft dat de rechten van LGTB’s vrijwel overal ter wereld toenemen? Wie weet dat de Westerse wereld volledig oorlogsvrij is en dat er ook in Afrika geen grote oorlogen meer woeden?
Met dit manifest willen wij, journalisten en mediaprofessionals, onze verantwoordelijkheid benadrukken voor het beeld van de werkelijkheid dat we onze lezers, luisteraars en kijkers verschaffen. Ons journalistieke uitgangspunt is en blijft het kritisch blootleggen, volgen en analyseren van relevante gebeurtenissen en ontwikkelingen. En ja, dus óók van de ellende en de conflicten in de wereld. Maar daar hoort iets bij.
Rekenschap
Verantwoordelijke journalistiek betekent dat we ons rekenschap geven van het feit dat onze aandacht te vaak uitgaat naar de rotte appel, waardoor de mand vol gezonde appels uit het zicht raakt. Verantwoordelijke journalistiek betekent dat we nieuws vaker in een brede maatschappelijke en historische context willen plaatsen. Dat doen we, voor zover mogelijk, met behulp van wetenschappelijk verantwoorde data.
Verantwoordelijke journalistiek betekent dat we vaker nieuws brengen waar geen dramatische aanleiding voor is. Dat is bijvoorbeeld nieuws over het feit dat steeds meer natuurgebieden in bescherming worden genomen, dat sinds 1990 meer dan één miljard mensen ontsnapten aan extreme armoede of dat jaarlijks tientallen miljoenen kinderen wereldwijd niet meer hoeven te sterven aan mazelen en malaria.
Verantwoordelijke journalistiek betekent, ten slotte, dat we onze lezers, luisteraars en kijkers vaker perspectief bieden door ook te berichten over oplossingen voor de problemen die we signaleren.
Belofte
Te veel Nederlanders haken af van het nieuws en hebben een te somber beeld van de werkelijkheid. Wij, journalisten en mediaprofessionals, nemen daarvoor verantwoordelijkheid. We willen ons inzetten voor een journalistiek met meer maatschappelijke en historische context, met meer aandacht voor structurele ontwikkelingen en met meer oog voor de oplossingen van de problemen die wij aankaarten.
Henk van der Aa, eindredacteur en presentator
Laila Abid, onafhankelijk journalist
Haroon Ali, freelance journalist
Stephanie Bakker, freelance journalist
Elleke Bal, journalist
Hans Beerends, publicist
Chris de Boer, hoofdredacteur
Vincent Bijlo, cabaretier en columnist
Koos Bloemsma, journalist
Ralf Bodelier, opsteller manifest, World’s Best News
Chris de Boer, mediaprofessional
Hidde Boersma, wetenschapsjournalist
Judith Bosch, mediaprofessional
Rutger Bregman, opiniemaker en historicus
Jelle Broekroelofs, redacteur televisie
Bart Brouwers, hoogleraar journalistiek, media-ondernemer, journalist
Ewoud Butter, journalist en onderzoeker
Ole Chavannes, freelance journalist & media developer
Xander Cottens, student journalistiek & persmedewerker
Linda van Doorn, journalist
Nils Elzenga, journalist en fotograaf
Huub Evers, media-ethicus
Raja Felgata, hoofdredacteur
Jeane Groenendijk, redactioneel vormgeefster
Harmen Groenhart, docent journalistiek
Charles Groenhuijsen, auteur en correspondent Verenigde Staten
Nele Goutier, multimediajournalist
Niels Guns, correspondent Azië
Mustafa Hadziibrahimovic, journalist en documentairemaker
Niek Hietbrink, docent/onderzoeker opleiding journalistiek
Liesbeth Hop, directeur
Piet Houtman, journalist en theoloog
Aliette Jonkers, medisch journalist
Hanane El Kaddouri, journalist
Joost van Kasteren, wetenschapsjournalist
Joke Knoop, journalist
Simon Knopper, docent journalistiek
Marjolein Koster, freelance journalist
Eric de Kuijper, fotograaf
Marianne Lamers, freelance journalist oa World’s Best News
Leo van Marrewijk, journalist
Wilma van der Maten, correspondent Zuid-Azië
Rianneke Mees, journalist
Felix Meurders, radiojournalist
Jeroen Mirck, journalist en bestuurder Auteursbond
Leo Mudde, journalist
Emmanuel Naaijkens, onderwijsjournalist
Evert Nieuwenhuis, journalist en columnist
Zoë Papaikonomou, freelance onderzoeksjournalist
Arjan Penders, eindredacteur radio
Alexander Pleijter, universitair docent journalistiek
Martine van Poeteren, redacteur radio/hoofdredacteur
Paul de Prouw, docent radio- en televisie-journalistiek
Ben van Raaij, buitenlandredacteur
Hilbrand Rozema, redacteur cultuur
Maarten van der Schaaf, Journalist
Kees Schaepman, freelance journalist
Erik van Schaik, docent journalistiek
Wiel Schmetz, associate lector journalistiek en innovatie
Karlijn Smit, student journalistiek
Karel Smouter, docent journalistiek
Eva van Sonderen, freelance journalist
Manon Stravens, journalist
Marc van der Sterren, journalist landbouw en Afrika
Debora Struijk-Buitelaar, journalist, blogger, tv-maker
Jurgen Tiekstra, freelance journalist
Edith Tulp, journalist
Esther Voesenek, dagbladjournalist en eindredacteur
René Vorderman, eindredacteur
Mirjam Vossen, journalist en mediaonderzoeker
Hans Wetzels, journalist globalisering
Jaffe Vink, publicist en filosoof
Marco Visscher, hoofdredacteur
Fred de Vries, journalist Zuid-Afrika
Anton de Wit, hoofdredacteur
Peter Wieringa, journalist en filosoof
Dick Wittenberg, correspondent Nieuw in Nederland
Aart Zeeman, televisiejournalist en presentator
Marga van Zundert, wetenschapsjournalist
Tags: Journalistiek, manifest, Media, vooruitgang