Stripklassiekers: Tardi’s Loopgravenoorlog
De Stripdagen Haarlem 2014 stonden in het teken van de Eerste Wereldoorlog, die honderd jaar geleden een diepe wond sloeg in Europa. Over de diepste wond maakte de Fransman Jacques Tardi een imposant beeldverhaal, dat nog altijd als stripklassieker geldt: Loopgravenoorlog 1914-1918, uitgegeven door Casterman.
Tijdens het stripfestival bekeek ik de tientallen platen uit dit meesterwerk die onderdeel uitmaken van de expositie ‘Inktzwart’ in de Haarlemse Vishal. Inclusief een bizarre bouwplaat van Tardi’s loopgraven. Opdat wij niet vergeten graaf ik een recensie op die ik vele jaren geleden schreef over ‘Loopgravenoorlog’.
De Parijse tekenaar Jacques Tardi publiceerde eind 1993 een indringende verhalenbundel over de strijd in de loopgraven ten tijde van de Eerste Wereldoorlog. Het is zijn stokpaardje, en tegelijkertijd een hoogtepunt in zijn reeds omvangrijke oeuvre.
Kanonnenvlees
Zoals altijd bij Tardi is de tekenstijl los en ongepolijst, en wordt de zwart/wit-lijnvoering slechts ondersteund door een variatie aan grijstinten. Loopgravenoorlog lijkt welhaast een fotoalbum, want de meeste pagina’s zijn eenvoudigweg opgebouwd uit drie strookbrede tekeningen onder elkaar. Simpel, maar het schept de juiste indringende sfeer.
De verhalen zijn genadeloos hard en eerlijk. De hoofdrollen worden gespeeld door het zogenaamde ‘kanonnenvlees’, de soldaten aan beide frontlinies. Hun verhalen eindigen per definitie noodlottig; degenen die het overleven zijn op zijn minst doof, blind en geamputeerd.
Confrontatie
De geestelijke schade is zonodig nog groter. Tardi laat een stervende rekruut zeggen: ‘Wat vind jij van een godsdienst die reclame maakt met een blote knakker, gemarteld en vastgespijkerd aan twee stukken hout? Niet geschikt voor kinderen, hè? Wat zou er nu gebeuren met m’n kotertjes? Weet jij het? Daar staat niemand bij stil als ze ons afmaken.’
De boodschap van de stripmaker is overduidelijk: op confronterende wijze toont hij de lezer de krankzinnigheid van de oorlog. Het resultaat is een meesterlijke bundel waarvan de beelden voorgoed op je netvlies gegrift blijven.
Tags: Eerste Wereldoorlog, Inktzwart, Jacques Tardi, Loopgravenoorlog, Stripdagen Haarlem, Stripklassiekers, Vishal