De 14 beste tips voor het politieke debat
Hoe word je minister-president? Die vraag stond in het programmaboekje van TweensTalent, de talentenbeurs voor scholieren die gisteren werd gehouden in het Amsterdamse theater De Meervaart. Ze konden er leren welke talenten je nodig hebt om advocaat, chirurg, deejay, piloot, vormgever of brandweerman te worden. Maar ook: politicus. Ik stond er ‘s middags namens het stadsdeel dat de beurs ontvangt en overleefde een tsunami van 800 dolenthousiaste 12-jarige scholieren. Zie het leuke verslag van het NOS Jeugdjournaal. Natuurlijk, de meesten wilden liever vliegen of branden blussen, maar toch heb ik enkele tientallen kinderen gesproken. Om ze kennis te laten maken met politieke talenten wilde ik eigenlijk een paar beroemde politieke momenten laten zien, maar daar was het veel te druk en rumoerig voor in de beurshal. Daarom heb ik ze er iets over verteld. Mocht je ook geïnteresseerd zijn (en daar hoef je heus niet alleen een scholier van twaalf voor te zijn), dan heb ik hier 14 tips uit de politieke arena.
Los van de vele andere talenten die je nodig hebt om als politicus te slagen, is de politiek in de eerste plaats een wedstrijd met woorden. Wie heeft het beste idee? Wie krijgt de meeste steun? Wie reageert het beste op kritiek? Als politicus kun je op allerlei manieren je boodschap overbrengen. Daar horen een aantal karaktertrekken bij die in het politieke debat zichtbaar worden. Bij elk talent hoort een tip, die ik ondersteun met een befaamd politieke optreden.
1. Geloof in jezelf
Obama brak door met het motto ‘Yes we can!’ Dat was geen loze kreet, want hij geloofde echt dat hij als zoon van een afro-Amerikaanse immigrant president van de VS kon worden. En zo geschiede. Ziehier hoe hij zich aan het begin van die lange campagne presenteerde.
2. Wees vasthoudend
Politieke tegenstanders proberen jouw onwelgevallige vragen vaak af te wimpelen. Blijf daarin net zo vasthoudend als D66-leider Alexander Pechtold in dit debat over de aanschaf van JSF-straaljagers: ‘Kopen we nou dat vliegtuig, ja of nee?’
3. Laat zien dat het je persoonlijk raakt
CDA-fractievoorzitter Maxime Verhagen moest een verdeeld partijcongres overtuigen om in een gedoogkabinet met de PVV te stappen. Hij haalde het net, mede dankzij een emotionele slotspeech: ‘Ik hou van onze partij en ik geloof in onze partij!’
4. Wees kritisch
Bij de landelijke verkiezingen van 2012 botsten VVD en PvdA frontaal over elkaars belastingplannen. PvdA-leider Diederik Samsom won die debatten door VVD-premier Mark Rutte er herhaaldelijk op te wijzen dat hij loog: ‘Nou doet u het weer!’
5. Kritisch, maar ook met humor
Geen politieke debater heeft zo veel humor als voormalig VVD-leider Hans Wiegel. Hier pakt hij PvdA-leider Joop den Uyl aan met de nog altijd befaamde woorden ‘Sinterklaas bestaat!’
6. Reageer ad rem
In een debat win je punten als je slim anticipeert op wat je tegenstander zegt. Zo kreeg de Republikein Dan Quale dit naar zijn hoofd geslingerd toen hij zichzelf in 1988 vergeleek met de populaire oud-president Kennedy: ‘You’re no Jack Kennedy, senator.’ Dodelijk.
7. Blijf wel beleefd
Een stevig debat is niet erg, maar hou het wel een beetje beschaafd. PVV-leider Geert Wilders schiet regelmatig uit de bocht met beledigingen en schimpscheuten, maar het meest beroemd is toch wel deze puberale oneliner: ‘Doe eens normaal, man!’
8. Loop niet weg uit het debat
Weglopen uit een debat is helemaal een doodzonde. Wijlen LPF-leider Pim Fortuyn maakte het helemaal bont door tv-verslaggeefster Wouke van Scherrenburg en passant ook nog even toe te bijten: ‘Ga lekker naar huis, koken!’
9. Geef fouten toe
Fouten kunnen funest zijn voor een politicus, maar een goed geformuleerd excuus doet soms wonderen. Het aanblijven van de Amerikaanse president Bill Clinton hing in 1998 aan een zijden draadje na het uitlekken van zijn affaire met stagiaire Monica Lewinsky. Aanvankelijk loog hij erover (‘I did not have sexual relations with that woman’), maar hij redde zich eruit door te benadrukken dat hij geen gevoelige informatie had doorgespeeld. Slim gespeeld, maar hij moest wel publiekelijk schuldbewust door het stof: ‘Indeed, I did have a relationship that was wrong.’
10. Maar kies je woorden zorgvuldig
Een van Clintons voorgangers deed het minder handig. Richard Nixon verdedigde zichzelf in 1973 publiekelijk tegen alle Watergate-aantijgingen. Van de uitspraak ‘I am not a crook’ bleef vooral dat laatste woord hangen: schurk. Praat nooit in ontkenningen. Niet doen. Nooit. Nada. Niente. Niet. Of onthield je nu niet het woord ‘ontkenning’?
11. Word niet boos
Fel debatteren is prima, maar laat je niet meeslepen door woede. Neem nou de Russische leider Nikita Chroetsjov, die in 1960 stampvoetend de algemene vergadering van de Verenigde Naties te woord stond. Hij sloeg zelfs met zijn schoen op tafel. Grappige beelden, maar met ongeremde boosheid bereik je als politicus doorgaans je doel niet.
12. Blijf dicht bij je publiek
De kunst van een goede politieke speech is dat je je echt in het publiek kunt verplaatsen en hun problemen kunt benoemen. Dat je een van hen wordt, zou je bijna kunnen zeggen. De Amerikaanse president John F. Kennedy deed dat in 1963 letterlijk tijdens een toespraak in Berlijn: ‘Ich bin ein Berliner!’
13. Durf stelling te nemen
Mooie speech van Kennedy in Berlijn, maar op diezelfde plek werd hij ruim twintig jaar later toch glorieus overtroffen door een van zijn opvolgers Ronald Reagan. Middenin de Koude Oorlog sprak de voormalige acteur pal voor de muur die Oost- en West-Berlijn scheidt de historische woorden: ‘Mister Gorbachev, tear down this wall!’
14. Deel je succes
We sluiten af met Barack Obama, omdat hij zo’n briljant spreker is. Zo vierde hij zijn uitverkiezing tot president van de VS nadrukkelijk met zijn achterban: ‘At this defining moment, change has come to America!’
Tot zo ver mijn veertien tips om als politicus goed te communiceren. Je wint de politieke strijd namelijk met woorden. Natuurlijk moet daar een goed plan en een dito strategie achter zitten, maar het gaat er vooral om hoe je het overbrengt. Of zoals wijlen D66-oprichter Hans van Mierlo het ooit zei in een beroemd reclamefilmpje van zijn partij: ‘Ik moet proberen het goed te vertellen.’
Heb je aanvullingen op deze veertien spreektips, deel ze dan in de comments onder dit artikel. Yes, we can!
Tags: Alexander Pechtold, Barack Obama, Bill Clinton, Dan Quale, debat, Geert Wilders, Hans Wiegel, John F. Kennedy, Maxime Verhagen, Nikita Chroetsjov, Pim Fortuyn, Politiek, Richard Nixon, Ronald Reagan, speech, tips, TweensTalent
January 16th, 2014 at 00:19
leuke filmpjes, de meeste hiervan waren mij bekend. Blijven leuk klassiekers!! telkens weer als je ze voorbij ziet komen.