Iedereen Journalist (1): verdwijnt de krant?

NTR-NRCJe werd er niet vrolijk van, de eerste uitzending van Iedereen Journalist afgelopen maandag. “De journalistiek ligt onder vuur. Lezers lopen weg en ook adverteerders houden het voor gezien. Internet is de boosdoener, en journalisten en uitgevers zoeken naar mogelijkheden om te overleven.” Dit soort teksten dreunt presentator Henk Steenhuis bijkans triomfantelijk op, alsof hij zelf indertijd bij HP/De Tijd niet ook jammerlijk heeft gefaald bij het ontwikkelen van een crossmediale strategie. Maar goed, daar gaat de uitzending ook over: het onvermijdelijke verval van printmedia. 

De keiharde cijfers liegen trouwens niet. In de afgelopen tien jaar, sinds pakweg 2000, is de totale krantenoplage in Nederland met 1 miljoen exemplaren gedaald, van 2,5 naar zo’n 1,5 miljoen stuks. Tegelijkertijd halveerden de advertentie-inkomsten van 1 miljard naar circa 500 miljoen euro. Dat alles had ook personele consequenties: deze eeuw verloren al zeker 1500 journalisten hun vaste baan in de dagbladsector.

In de eerste uitzending maakt Steenhuis een rondgang langs ervaringsdeskundigen als ‘krantenprofessor’ Piet Bakker, oude rot Henk Hofland (“kranten verdwijnen, maar dat maak ik niet meer mee”) en de hoofdredacteuren Peter Vandermeersch (NRC) en Peter ter Horst (wijlen Haagsche Courant). Vooral de ontmoeting met Ter Horst is schrijnend: in het lege pand van zijn opgeheven krant wijst hij de hoek waar ooit die ene ‘computer met internet’ stond. Het paard van Troje.

Hard is het oordeel van zakenman Ad Scheepbouwer (ex-Wehkamp, ex-KPN): mediabedrijven durven niet te kiezen en het roer om te gooien. Zelf schrapte hij ooit rücksichtslos de papieren Wehkamp-gids. In zijn ogen denken journalisten dat ze boven de economische wetten staan en als waakhond van de macht niet mee hoeven te veranderen. Een misvatting, aldus Scheepbouwer. Helaas komt hij – net zo min als alle andere geïnterviewden – niet met een structurele oplossing van het probleem.

Het probleem is simpel: internet levert veel minder geld op dan print. Dat vraagt dus om een compleet ander businessmodel. Daarover gesproken: om dit drieluik voor NTR te mogen maken incasseerden Steenhuis en producent Albert Klein Haneveld ruim 35.000 euro van het Stimuleringsfonds voor de Pers. Gelukkig, dan verdient er tenminste nog iemand aan de teloorgang van de krant. Of komt er ooit nog een crossmediale wederopstanding? Komende week wellicht wél een antwoord.

De volgende twee uitzendingen van Iedereen Journalist zendt NTR 22 en 29 juli 2013 uit op Nederland 2.

Naschrift (18-07): Dat er dieper gegraven kan worden, bewijzen de blogposts die naar aanleiding van de uitzending zijn geschreven door Bart Brouwers (Dichtbij.nl) en Piet Bakker. Zij bekritiseren de gemakzuchtige conclusie van Steenhuis c.s. dat dagbladen louter door internet lezers verliezen en dat het online vrijgeven van redactionele content alleen maar negatieve gevolgen heeft. Terechte kritiek. Vergeleken met tien jaar geleden maken krantenuitgevers veel betere websites met ook een veel beter bereik. Ze zijn online relevanter geworden en gaan daar op termijn vast ook steeds meer geld mee verdienen. Al is daarmee niet gezegd dat ze het gemakkelijk hebben en de afkalving van print kan worden afgewend.

Tags: , , , ,

5 Responses to “Iedereen Journalist (1): verdwijnt de krant?”

  1. Aart Says:

    Niemand heeft dé oplossing. Maar over journalistiek wordt steeds gesproken in de sfeer van ingewikkelde business modellen. De praktijk is, volgens mij, dat meer dan ooit zeer goed uitgezochte feiten en interessante meningen in overvloed aanwezig zijn.
    In grotere overvloed dan in mijn jonge jaren, toen we thuis het AD en Zwolse Courant onder ogen kregen. Nu krijg je een veelvoud aan journalistiek om je oren. De paniek is dus niet terecht. Of je haalt doel (goede journalistiek) en middel (renderende mediabedrijven) door elkaar.

  2. Jeroen Mirck Says:

    @Aart: Dat mediabedrijven willen renderen lijkt me best logisch. Daar zijn niet per se heel ingewikkelde businessmodellen voor nodig, maar veeleer andersoortige bedrijfsstructuren. Een papieren krant maak je met zo’n honderd man, een nieuwswebsite kan ook op een tiental redacteuren draaien. Als je die ‘papieren’ overhead al hebt, kun je niet goedkoop een website laten draaien. Tenzij je beide producten zakelijk gezien uit elkaar trekt.

    P.S.: Ik heb zojuist even een naschrift geschreven met links naar blogreacties van de ervaringsdeskundigen Bart Brouwers en Piet Bakker.

  3. Aart Says:

    Dank voor de aanvullingen.
    Ik volg het debat graag over de vermeende teloorgang van de journalistiek. Zie ook het stukje van Conny van den Bor op Villamedia over haar persoonlijke ellende na het ontslag bij de Wereldomroep.
    Maar ook daar zie ik geen enkele teloorgang van de journalistiek.
    Mediabedrijven moeten zeker renderen. Alleen journalistiek blijkt dus geen zaak meer waarmee je veel geld verdient. Althans, relatief veel minder dan voorheen.
    Kort voorbeeld nog. Ik volg veel op economisch gebied. Als ik tien jaar geleden iets over Paul Krugman wilde lezen, moest ik wachten tot het NRC een keer wat schreef. Nu vind ik binnen een paar minuten briljante (en slechte) analyses van voor- en tegenstanders. Heel veel journalistieke bijdragen.
    Gratis. Waarom wachten tot Menno Tamminga een keer denkt dat het weer tijd is om te schrijven over Krugman? En daar dan geld voor betalen.

  4. Edwin Vossen Says:

    Wat betreft de toekomst van de papieren krant (dus van de gedrukte versie) kun je grofweg twee visies onderscheiden:

    1. De krant verdwijnt; vaak wordt daarbij de voetnoot gemaakt dat de naam/het merk (bijvoorbeeld De Telegraaf) niet verdwijnt maar simpelweg verdergaat in een andere verschijningsvorm (op internet, op je tablet enzovoort).
    2. De papieren krant zoals we die nu kennen blijft bestaan; Weliswaar zal de oplage flink afnemen maar een van de visies is dat de papieren krant uiteindelijk zal blijven bestaan.

    http://edwinvossen.com/2014/08/16/krant-zn-toekomst/

  5. Krant & Toekomst Says:

    […] “Als je daar vanuit gaat, ga je langzaam maar zeker dood“, zei hoogleraar journalistiek Mark Deuze gisteren in een interview. Hij heeft het hier over het verdienmodel van de papieren krant. “Dat is gewoon niet meer rendabel“, zegt Deuze. Dat het slecht gaat met de krant (en dat iedereen op zoek is naar het innovatieve ei van Columbus) is een open deur intrappen. Maar waar moet het geld dan vandaan komen? En die papieren krant, verdwijnt die helemaal of blijft hij uiteindelijk toch wel bestaan? In dit blogbericht aandacht voor de discussie rondom de krant en zijn toekomst. […]

Leave a Reply