Verboden te fotograferen!

Swedish-GirlVeel ophef op internet: Zweden heeft gisteren een wet aangenomen die per 1 juli verbiedt om mensen te fotograferen of te filmen zonder hun expliciete toestemming. Amateur-fotografen riskeren met deze nieuwe wetgeving dat ze voor het minste of geringste kunnen worden aangeklaagd. Volgens de autoriteiten wordt er een uitzondering gemaakt voor persfotografen, maar Zweedse media vinden de wet hier niet duidelijk genoeg over. Kortom: een juridisch gedrocht dreigt, nog afgezien van ondergraving van de persvrijheid en een heksenjacht op twitterende toeristen. Zijn ze gek geworden in Göteborg?

Het nieuws uit Zweden riep op zichzelf al vragen op omdat er uiteenlopende definities werden gehanteerd van wat voortaan strafbaar is: openbare fotografie, heimelijke fotografie, foto’s in de privésfeer, fotograferen zonder toestemming… Wat was het nou precies? Feit is dat het nu al verboden is om foto’s of video-opnamen te maken op Zweedse basisscholen. De gedachte daarachter is dat ouders daarmee niet alleen hun eigen kind vastleggen, maar ook dat van iemand anders. Door deze strenge regel mogen ouders onder meer geen opnames maken van het schooltoneel of op sportdagen.

Verbod op privéfoto’s?
De nieuwe wet gaat natuurlijk een stuk verder. Heimelijk en zonder toestemming mensen fotograferen wordt verboden op “plekken (waar) iemand er normaal gesproken gewoon op (moet) kunnen rekenen dat hij of zij privé kan zijn en niet op de foto gezet kan worden, ongeacht wat er gefotografeerd wordt”, aldus de Zweedse ambassade.

De politiek beoogt ermee om op te treden tegen opnames die mensen kunnen schaden, zoals verstopte camera’s in doucheruimtes of fotograferen en filmen op het strand. Ook kunnen met name kinderen veel psychische last ondervinden van vervelende filmpjes die door klasgenoten op YouTube worden geplaatst. Het gekke is dat dit soort situaties al lang juridisch kunnen worden aangevochten. De nieuwe wet laat zich dan ook karakteriseren als schieten met een kanon op een mug.

Criminalisering van fotografie
Door de opkomst van social media worden er elke seconde van de dag foto’s gedeeld, vaak gemaakt in publieke ruimtes. Dat levert op zichzelf al veel juridisch getouwtrek op. Door deze Zweedse wet wordt dit fotograferen nu expliciet gecriminaliseerd. Iemand die toevallig onscherp in beeld staat van een foto waarop iemand anders het onderwerp is, kan daar al juridische stappen op ondernemen. Persoonlijk vrees ik dat deze privacywet ertoe gaat leiden dat er bureautjes zullen ontstaan die er hun dagtaak van gaan maken om massaal te procederen tegen (amateur)fotografen. Een beetje zoals de copyrightjagers van Cozzmoss en Auxen.

Hopelijk schept deze ridicule Zweedse wet geen precedent voor Nederland en andere Europese landen. De wet biedt al genoeg aanknopingspunten om je portretrecht te bewaken. Tegelijk maak ik me zorgen. Onder leiding van de VVD-bewindslieden Opstelten en Teeven worden we al steeds sneller strafbaar gesteld als we demonstreren, downloaden of gebruik maken van ons recht op vrijheid van meningsuiting. Deze fotowet zou een nieuwe inperking zijn van onze burgerrechten. Handen af van onze foto’s!

Dit opiniestuk verscheen ook op Joop.nl.

De foto’s bij dit artikel zijn van Felix Huth en Paradise Circus (Flickr/CC).

Swedish-Girls

Tags: , , , , ,

16 Responses to “Verboden te fotograferen!”

  1. Chris Hanselaar Says:

    Hoi Jeroen, zoals vaker, we zijn het niet eens. Ik vind het een uitstekende wet, die de Zweden heel veel duidelijkheid biedt: je mag elkaars privacy- en portretrecht niet schenden. Punt. Uit. In Zweden nemen ze daarmee een duidelijke stellingname tegen het idee dat er nu eenmaal een social media is en dat die onze wereld wel gaat veranderen. Of social media dit doen hangt dus af van o.a. een wetgever, die hier zijn volk beschermt. Ik denk dat de Zweedse case een mooie manier is om het teleologisch denken bij de socialista’s, digitalistas en Sillicon Valley-fans bij te stellen. Een mooie ontwikkeling: realisme en mensenrechten.

  2. Jeroen Mirck Says:

    Je legt mijn betoog verkeerd uit, Chris. Ik noem social media geen vrijbrief om alles maar gewoon te mogen vastleggen en delen, maar benadruk dat deze wet een kanon is om een mug dood te schieten. Als jij vindt dat jouw portretrecht is geschonden kon je altijd al naar de rechter stappen. Daar is geen wet voor nodig die ruimte biedt voor een nieuwe claimcultuur.

    Grappig dat liberalen zoals jij voortdurend pleiten voor minder wetten en regeltjes (voor ondernemers, voor hun eigen belastingaangifte), maar als het ze erom gaat om anderen de mond te snoeren moeten er ineens allerlei verboden bij wet worden vastgelegd. Jullie liberale realisme heet in normale mensentaal een politiestaat. En je bent er nog trots op ook. Brrr.

  3. Chris Hanselaar Says:

    Hoi Jeroen, ik ben geen liberaal hoor, maar die inschatting vergeef ik je :) Belangrijker is dat het beschermen van mensenrechten de kerntaak van de staat is. En de staat daarom dingen mag verbieden (zoals vrij wapenbezit etc). Elke keer een gang naar de rechter voor privacyschendingen en portretrechtschendingen zijn hopeloos ineffectief, dus dit lijkt me een doeltreffend middel, dat geen fundamentele rechten schendt, maar verdedigt. Met andere woorden: prima oplossing :)

  4. Jeroen Mirck Says:

    Even een vraagje, Chris: hoe vaak ben jij al naar de rechter gestapt omdat je portretrecht was geschonden? Je schetst het hier immers als zo ongeveer het grootste onrecht dat de mensheid wordt aangedaan. We zijn het erover eens dat privacyschending kwalijk is, maar moet je daarom de meest basale vormen van privéfotografie criminaliseren?

  5. Chris Hanselaar Says:

    Ik zie dit als een hele basale stap om te voorkomen dat we ooit een 1984-achtige wereld worden met totale digitale controle door de overheid. Als we overal automatisch getagd en herkend worden door software is het gedaan met onze lichamelijke en geestelijke vrijheid, en hebben de Hitlers en Erdogans van deze wereld alsnog gewonnen. Als met een draconisch middel de mensheid van het kwaad gered moet worden, dan vind ik deze nog best meevallen.

  6. Jeroen Mirck Says:

    Nu draai je je eigen redenering om, Chris: door burgerfotografie aan banden te leggen schep je juist een klimaat waarin de overheid door digitale controle alle macht naar zich toe kan trekken. Een soort ‘1984’ dus. Maar goed, jouw liberale vrienden zijn ook dol op politiecamera’s.

  7. Chris Hanselaar Says:

    Tssss. Wordt ik telkens in het liberale hoekje geduwd omdat ik niet “geenidee66” stem? :-p Het mooie is dat als de pleuris uitbreekt we met zijn allen al die strafbare foto’s online kunnen gooien. Dus juridisch gezien klopt je punt, maar practisch niet. Het beschermen van burgerlijke vrijheden is met een verbod-scenario dus beter toepasbaar. Zowel dagelijks (verbod fotograferen) als bij systeem-ontsporing (we moeten collectief foto’s delen om de staat te corrigeren). Maar sowieso Jeroen, zijn de dames en heren politici niet veel te laks met het definiëren en beschermen van onze digitale burgerrechten?

  8. Jeroen Mirck Says:

    @Chris: Je reageert op mijn VVD-kritiek en ventileert standpunten die in lijn zijn met wat de VVD vindt. Logisch dus dat ik dan een link leg. Maar goed, laten we deze discussie inderdaad even partij-overstijgend voeren. Een streng verbod op fotografie lijkt me ontmoedigend werken voor burgers die de staat willen controleren op systeem-ontsporingen, zoals jij dat zo fraai omschrijft. Daar ben ik dus op tegen.

    Ik ben het met je eens dat er door de politiek nog serieuze stappen kunnen worden gezet om digitale burgerrechten beter te beschermen. Op Facebook hadden we het net al even over facial recognition software: zulke tools kunnen inderdaad een fikse inbreuk zijn op iemands privacy, omdat ze ervoor zorgen dat je zonder dat je er iets aan kunt doen altijd en overal traceerbaar bent. Het probleem is dan alleen niet zozeer de foto waar je per ongeluk op staat (dat kun je de fotograaf niet verwijten), maar de software die data koppelt en daarmee dus al je bewegingen kan vastleggen.

  9. Mark Says:

    Ridicuul?
    Ik heb een wijnvlek zo groot als Afrika om mijn gezicht.
    Soms vind iemand het nodig om me te fotograferen.
    Dat doet pijn het is niet omdat ze me mooi vinden.
    nu sta ik sinds drie jaar op een site waar mensen in de maling worden genomen door er ruwe teksten onder te zetten. Bij mij staat facial by indians.
    Allemaal leuk en aardig maar is er gerechtigheid voor mij nee.
    kan ik er iets aan doen om hem van het internet af te krijgen nee.
    Sta ik voor lul ja.
    kent mij omgeving die foto ja.
    u kunt het ridicuul noemen maar u kunt ook vals worden beschuldigd.
    Staat uw Hooft op het internet.
    u noemt het ridicuul dat doet de wet in Nederland ook.
    Ooit eens heeft iemand voor zijn huis mij gefotografeerd.
    Ze lachen je bijna uit ik kon weer gaan.
    Maar de gevolgen voor mij kunnen ernstig zijn.
    O dat is die man die in de mailing wordt genomen op het internet maar niet mee in zee gaan .
    En elke keer moet ik het uitleggen hoe vervelend het voor me is omdat er mensen zijn die het ridicuul vinden.

  10. Jeroen Mirck Says:

    @Mark: Misbruik moet altijd worden aangepakt. Daarvoor kun je naar de rechter stappen. Die zal je vermoedelijk gelijk geven en de verantwoordelijke websites verbieden om jouw foto nog te publiceren. Het lastige van social media is natuurlijk dat zo’n foto inmiddels rondzwerft over het web. je kunt dus wel dagelijk iets doen, maar zult helaas slechts ten dele je gelijk krijgen. Overigens had deze Zweedse wet daar niks aan veranderd.

  11. mark Says:

    Jeroen,
    Jeroen dank je voor je reactie?
    ik snap heel goed dat je hiervoor vecht ik vind vrijheid van mening ook heel belangrijk. En als ik journalist zou zijn want u bent en een hele goede zou ik er ook voor vechten. Ik moet eerlijk zeggen dat ik er niet voor vecht om die wet hier te hebben. Maar als die er zou komen zou ik het er mee eens zijn.
    De macht van de burger is van tegenwoordig is groot, dat weet u.
    Een politici kan niet vreemd gaan of een agent kan niet flippen want het staat wel op YouTube of iets dergelijks. maar een burger kan ook niet meer lelijk extreem dik of enorme borsten hebben of je bent internet prooi.
    Er is altijd wel een blogger die nou net op die foto van de niet zo mooie zijde van de mens zit te wachten. U zegt dat die wet mij niet zou helpen, maar dat is juist wel zo mij fotograferen is immers verboden,. In Nederland ookal heeft u het over misbruik is fotografie van het gezicht niet verboden dus ik kan geen aangifte doen. Tuurlijk zou ik een zaak kunnen maken. Maar dan ben ik duizenden euros verder daarnaast zijn valt er vaak niet eens een buitenlandse site antespannen van de blogger is verandwoordelijk

  12. mark Says:

    (sorry voor de spelfouten drukte per ongeluk al op submit) kortom ik snap u en ik denk op dat u mij snapt. maar wat ik dan weer heel grappig vind is het volgende. U zegt ik ben ertegen maar in principe bent u zelf erg onverantwoordelijk. U schrijft een stuk over een wet en plakt er zo maar een foto bij van mensen duidelijk hun gezichten te zien niet vaag. het lijken mensen te zijn die naar een sport wedstrijd kijken, maar kan nu gemakkelijk worden geïnterpreteerd als mensen die demonstreren tegen de wet. ik denk dat het is hoe je vrijheid invult ik zie het feit dat mensen mij fotograferen als het ontnemen van mij vrijheid sommige mensen vinden het juist vrijheid.
    van mij mag die wet er komen. En ik vind het erg respectvol als u er tegen bent want u bent journalist. Denkt u dat er geen compromis valt te behalen, bescherming en vrijheid. Exuses nogmaals vor het indrukken van submit.

  13. Jeroen Mirck Says:

    @Mark: Ik streef zeker ook naar een compromis tussen privacy en vrijheid van meningsuiting, hoe lastig die beide zaken soms ook zijn te combineren. En wat die twee foto’s bij dit artikel betreft: dat zijn willekeurig gekozen Zweedse mensen in de openbare ruimte, afgebeeld op foto’s die rechtenvrij worden aangeboden op fotowebsite Flickr. De vraag bij deze foto’s is eigenlijk: wat is er mis mee om ze af te beelden? Sowieso heeft iemand anders eerder al besloten ze op internet te plaatsen. Ik vind ze beide onschuldig. Als ik het gevoel had gehad dat deze mensen door herpublicatie van de foto zouden worden geschaad, had ik ze niet uitgekozen.

  14. mark Says:

    Goed zo dat je daar voor streeft. Ik denk persoonlijk dat dit een onderwerp is je vind het mooi of je vind het lelijk, en toch willen we een compromis. Omdat er eigenlijk in beide gedachten valt in te denken. Wat is er mis met de foto? Uw gedachte is “niets mis mee anders had ik het niet gedaan”, mijn gedachte is “nooit doen” of je moet direct contact hebben met de gefotografeerde omdat er schade kan omstaan. Natuurlijk moet je niet doemdenken dan gaat alle schoonheid in het het leven verloren, maar je moet mensen ook beschermen. En u als journalist strijd daar voor want u heeft alle wapens nodig. En ik vind het toch gevaarlijk om zomaar foto’s te copy pasten bij een artikel. Want u doet het met uw verantwoordelijkheid, maar dat deed Martijn.nl ook en Stormfront doet dat ook. Misschien zijn uw woorden al eens gebruikt en helemaal uit context gehaald en geplakt bij een extreem artikel. Dat kan natuurlijk met een foto ook. Daarnaast is het feit van zomaar een foto maken van iemand maken is ook iets geks. Als ik daar als mens over na denk, denk ik ik nee dat wil niet. Ik zou u graag als laatste willen vragen. Hoe beleeft u dat als iemand zomaar een foto van u maakt? Ik vraag u dit omdat ik dit als naar ervaar (ik wordt zelfs boos terwijl het wettelijk mag) en ik kan mij voorstellen dat dit ook een element is waarom dit een wet is geworden in Zweden. Bedankt, veel succes met alles en ik gun u al uw journalistieke wapens.

  15. Jeroen Mirck Says:

    @Mark: Ongevraagd hergebruik en manipulatie van jouw portret of werk is niet zomaar toegestaan, zeker niet als je erdoor wordt geschaad. Bovendien kun je bezwaar maken tegen het feit dat iemand een foto van je maakt. Meestal is daar begrip voor. De situaties waar jij het over hebt zijn de uitwassen, van mensen die lak hebben aan regels en wetten. Dan zit er niets anders op om naar de rechter te stappen. In Zweden is dat niet anders.

  16. jaco van lith Says:

    Op perron van Rotterdams metro station door in dienst zijnde metro-bestuurder aangevallen. Gevolg voor mij letsel en schade. Vanwege het feit dat hij dacht op de door mij gemaakte opname herkenbaar te zijn in zijn donkere cabine. Het welk niet waar was.

Leave a Reply