De Rock & Roll tekenaar, zo stond Peter Pontiac altijd te boek. Dat kwam door zijn recalcitrante tekenstijl vol tatoeage-logo’s en graffiti-kreten, waarmee hij in muziekkrant OOR menig rockartiest portretteerde. Insiders wisten in de jaren negentig al dat Pontiac bezig was met zijn magnum opus: een open brief aan zijn vader, die fout was in de oorlog. Op 9 september ontvangt Pontiac de prestigieuze Marten Toonderprijs 2011, met name dankzij dat meesterwerk: Kraut.

Eind 2000 verscheen dan eindelijk dat magnum opus. Eindelijk, want het underground-oeuvre van Pontiac (zo mooi bijeengebracht in de reeks Pontiac Review) miste een markant topstuk. Dankzij Kraut heeft de Stripschapprijs-winnaar van 1998 zich definitief geschaard bij de groten van het Nederlandse beeldverhaal. Zijn uitgever Podium vergeleek hem bij verschijnen van Kraut zelfs met de mondiale toppers Crumb, Tardi en Spiegelman. Ook de jury van de Toonderprijs roemde met name dat ene boek:

“Pontiac heeft met Kraut de beste Nederlandse graphic novel getekend én geschreven. Zijn werk is vernieuwend. Hij heeft iets aan de Nederlandse strip toegevoegd wat er nog niet was: een combinatie van schrijver- met kunstenaarschap.”

Terug naar het boek waar het allemaal om draait. Kraut is de graphic novel die Peter Pontiac (Beverwijk, 1951) altijd al had willen maken. ‘Biografiek’ noemt hij het zelf, want het is een zoektocht geworden naar het omstreden leven van zijn eigen vader. Joop Pollmann raakte vermist op 24 januari 1978, toen hij als eenzaam man te water ging in de benedenwindse Daaibooibaai te Curaçao. Was het een ongeval? Wat Joop dronken? Of pleegde hij zelfmoord uit wroeging voor zijn fascistische verleden?

Kraut heeft de vorm gekregen van een brief, die zoon Peter aan zijn vader Joop schrijft. Een gewaagde keuze, waarmee Pontiac al zijn twijfels en gevoelens open en bloot aan de lezer voorlegt. Nergens schiet de brief echter door naar effectbejag of sentimenteel gezwijmel. Pontiac stelt zich op als een uiterst betrokken, maar toch ook enigszins afstandelijke beschouwer.

Het knappe is dat Pontiacs teksten en tekeningen naadlos overgaan in de ingeplakte brieven, foto’s en zelfs (fragmenten uit) politiedossiers. De waarheid is hard: zo drukt de auteur een rechts-extremistisch essay af dat zijn jonge vader schreef voor de ledenkrant van het Nationaal Front.

Hoe fout zijn vader ook was, toch blijft Pontiac liefdevol. “Het voelt haast onfatsoenlijk om te houden van een vader met fascistische denkbeelden”, schrijft hij in zijn brief. Uiterst indringend zijn de beelden van zijn vader die – geknakt door de tragiek in zijn leven – de zee inwaadt.

Met de titel Kraut verwijst Pontiac naar het grafische oorlogsmeesterwerk Maus van de Amerikaan Art Spiegelman, waarvoor hij de lettering van de Nederlandse vertaling verzorgde. Natuurlijk is Kraut geen Maus. Maar voor Nederlandse begrippen is het zonder meer een mijlpaal.

In de rubriek Stripklassiekers behandel ik toonaangevende beeldverhalen. De meeste van deze besprekingen verschenen eerder op mijn stripblog Comicbase.nl.

Tags: Kraut, Marten Toonderprijs, Peter Pontiac, Stripklassiekers

This entry was posted on Friday, September 2nd, 2011 at 00:42 and is filed under Strips & Cartoons. You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0 feed. You can leave a response, or trackback from your own site.