Mogen media jouw Twitter-foto’s plaatsen?
Regelmatig worden in de media nieuwswaardige amateurfoto’s gepubliceerd die via Twitter verspreid zijn. Dat gebeurt ook met YouTube-filmpjes, maar ik beperk me nu even tot foto’s. Vandaag stelde blogger Niek ten Hoopen me hierover namelijk een vraag op Twitter. Kort samengevat: mag dat zomaar? Op zijn blog geeft hij een nadere toelichting: “Ik heb een meningsverschil met RTV Oost. Een interessant meningsverschil zelfs. Het gaat om het herpubliceren van foto’s waar gelinkt naar wordt via Twitter.” Meer specifiek gaat het om een foto van overstroomde straten in Enschede, die zonder bronvermelding opdook op de lokale site. Mijn antwoord: “Nee, tenzij…”
Vooropgesteld: de foto is natuurlijk gewoon van jou, daar waakt de aloude Auteurswet over (al staat die onder druk). Toch kunnen er een paar redenen zijn waarom een medium zich wel kan beroepen op het hergebruik ervan zonder vooraf toestemming te vragen:
- Citaatrecht: als jouw foto het nieuwsonderwerp is, mag een medium dat beeld functioneel citeren. Daarom heb ik ook een uitsnede van Nieks foto bij deze blogpost staan. Vind je toch niet erg, Niek? ;)
- Welke voorwaarden hanteert de fotodienst? Twitpic staat er bijvoorbeeld om bekend dat zij jou hebben laten bevestigen dat zij jouw foto’s mogen doorverkopen. En dan weten we nog niet eens wat Twitter straks met zijn eigen fotoservice gaat doen. Naar mijn weten heeft Mobypicture trouwens veel coulantere regels, maar toch: effe checken!
- Veel mensen gebruiken Creative Commons, zeker op fotosite Flickr. Op dat moment hoeft een medium inderdaad geen toestemming meer te vragen. Naamsvermelding is echter wel een vereiste, maar wat dat betreft heeft RTV Oost ook schuldbewust (en terecht) toegegeven dat ze fout zat.
Los van dit soort regels is er ook nog zoiets als netiquette. Even een mailtje naar je over het gebruik van je foto zou netjes zijn geweest. Bedenk alleen wel dat nieuwsmedia heel snel moeten werken en daar geen tijd voor hebben. Vaak rekenen ze erop dat de amateurfotograaf het niet erg vindt. Dat is riskant, maar in negen van de tien gevallen werkt het prima. En ook Niek heeft aangegeven in principe geen probleem te hebben met het hergebruik van zijn foto. Dus lijkt de zaak in dit geval geregeld.
Ondertussen zal deze kwestie nog veel vaker gaan spelen, want lang niet iedereen zal zomaar akkoord gaan met hergebruik van zijn beelden. Toch moeten ook de ‘burgerjournalisten’ in kwestie zich afvragen of een klacht op zijn plaats is. We willen allemaal de vrijheid om mashups te maken, muziek onder onze eigen filmpjes te monteren en populaire tv-fragmenten delen met vrienden. Dan kan het dus ook andersom gebeuren dat de media jouw materiaal weer gaan gebruiken.
Bij YouTube-filmpjes (ik kom er toch even op terug) kies je er bijvoorbeeld bewust voor om je eigen content in embeddable (lees: herpubliceerbare vorm) aan te bieden. Dan moet je vervolgens niet gek opkijken dat het ook daadwerkelijk door anderen wordt gedeeld. Door je vrienden, maar soms ook door de media.
Update 21:30: Vandaag had freelance fotograaf Jöran Maaswinkel (@JeeeM op Twitter) eenzelfde akkefietje: Telegraaf.nl had zonder overleg (en zonder bronvermelding) een foto overgenomen die hij vanuit de auto had gemaakt van stakende buschauffeurs op de A10. Na een telefoontje kreeg hij excuses en alsnog een bronlinkje in de tekst. De aangeboden vergoeding van 20 euro gaat hij overmaken naar een goed doel.
Tags: copyright, Creative Commons, Flickr, foto's, hergebruik, mashup, Media, Mobypicture, Niek ten Hoopen, RTV Oost, Twitpic, Twitter, YouTube
June 7th, 2011 at 20:36
Helder betoog Jeroen. Maar de zinsnede “Bedenk alleen wel dat nieuwsmedia heel snel moeten werken en daar geen tijd voor hebben.” kun je niet menen. Zullen we dan ook maar geen nieuws meer checken, laat staan dubbelchecken. Het moet immers sneller dan snel.
Dat media snel moeten werken is echt een excuustruus van heb ik jou daar. Juist in de tijd van twitter en andere sociale media is de tijdsdruk toegenomen, maar dien je zorgvuldiger te zijn met checken dan ooit. Omdat fouten zich over het net verspreiden met een sneltreinvaart zonder weerga. Juist nu is zorgvuldigheid belangrijker dan ooit.
Of zullen we het Duitse woord voor taugé toch maar vertalen met spruiten?
June 7th, 2011 at 20:47
@Michel: Ik bedoelde louter het sturen van een beleefdheidsmailtje (“We hebben even uw CC-foto gebruikt”). Het checken van feiten is daarentegen een onmisbare schakel in de nieuwsgaring: zonder die check weet je niet of iets nieuws is, en zou je eigenlijk niet eens tot publicatie mogen overgaan. Helaas weten we dat dat – mede dankzij diezelfde razendsnelle sociale media – juist schering en inslag is geworden in de Nederlandse journalistiek. Haast is dan inderdaad geen goed argument.
June 7th, 2011 at 21:42
Het auteursrecht online interesseert me heel erg en dit is inderdaad een ingewikkeld onderwerp.
Ik ben wel benieuwd wat professionele nieuwsfotografen die met het gebruik van hun foto’s hun boterham verdienen, hiervan vinden. (want waar ligt de grens tussen een professionele en een amateur foto?) En als je het auteursrecht versoepelt voor nieuwsfoto’s, mogen dan alle media ook straffeloos elkaars foto’s jatten?
June 7th, 2011 at 21:48
Goed punt, Maaike. Ik voeg net een update toe over freelance fotograaf Jöran Maaswinkel, die vandaag hetzelfde aan de hand had: Telegraaf.nl had zonder overleg (en zonder bronvermelding) een foto overgenomen die hij vanuit de auto had gemaakt van stakende buschauffeurs op de A10. Na een telefoontje kreeg hij excuses en alsnog een bronlinkje in de tekst. Maaswinkel mocht zelfs 20 euro declareren, maar zag daar uit principe-overwegingen van af.
Een redacteur die zomaar een foto van Mobypicture plukt, kan niet weten of hij te maken heeft met iemand die ook echt zijn brood verdient met fotografie. Zodra je de regels versoepelt, versoepel je ze dus ook voor iedereen. Een foto die aantoonbaar als nieuwsfoto in de archieven van het ANP zit, kun je echter niet zomaar doorplaatsen. Dan krijg je ongetwijfeld een aanmaning op je deurmat. In een oudere blogpost geef ik het voorbeeld van een beroemde foto van Johan Cruijff:
http://tinyurl.com/copyright-en-nieuwe-media
June 7th, 2011 at 22:02
Kleine correctie Jeroen, ik ben wel in gegaan op het magere aanbod van de Telegraaf van 20 euro, echter gaat ik dat geld overmaken naar een goed doel. Het is misschien niet de juiste instelling maar ik zou meer tijd en geld kwijt zijn om er een zaak van te maken en aan de andere kant is het ook een beetje reclame voor m’n werk als freelance fotograaf.
Ik had ook kunnen weigeren maar zoals ik al zei, een beetje reclame in dit geval kan geen kwaad. Toch blijf ik het slecht vinden dat de Media zich steeds weer verschuilt achter smoesjes. Als ze gewoon de makers inlichten zou het een heel ander verhaal kunnen zijn. Zo moeilijk is de bron niet te traceren.
Efin goed dat we er een aandacht aanbesteden ;)
June 7th, 2011 at 22:05
Cc is vaak met de licentie dat beeld niet commercieel gebruikt mag worden.
Betekent dit dat een publieke omroep die foto wèl mag gebruiken en een dagblad niet?
June 7th, 2011 at 22:18
@JeeeM: Dank voor de aanvulling. Ik heb het in de update onder het artikel aangepast (om verwarring te voorkomen) en in de comment laten staan.
@Alexander: Dat ‘commerciële gebruik’ is een nogal vage term. Toen Geenstijl ooit een Flickr-foto van mij publiceerde van een VARA-feest dreigde ik al grappend om ze een rekening te sturen vanwege commercieel gebruik van mijn CC-foto (en het geld inderdaad ook naar een goed doel te storten), maar binnen de VARA hoorde ik al direct dat zo’n claim eenvoudig aanvechtbaar is. Dus bleef het bij die verwoorde grap.
June 8th, 2011 at 00:58
Erg boeiend verhaal en inderdaad een vraag waar ik regelmatig mee bezig ben, voor mijn site Tilburgers.nl.
Mijn uitgangspunt is, dat in principe elke foto een eigen foto moet zijn, of een meegeleverde foto als het om een persbericht gaat. Maar bij elk verhaal moet een plaatje, dat zeker.
Ik voer zelf een creative commons label en ik vind het prima als iemand onze foto’s gebruikt, mits er een bronvermelding bij staat, dat wel. Echter, ik zit daar niet achteraan en eigenlijk weet ik niet of dat ook wel zo gebeurt. Eerlijk gezegd: van mij mag het, ik deel graag.
Als wij zelf geen foto hebben…
In die gevallen zoek ik inderdaad online naar beeldmateriaal, en nee, ik stuur zelden een mailtje om toestemming te vragen. Michel ten Hoove stelt dat tijd een smoes is? Dat is het niet. Dat bericht/verhaal/verslag is klaar en moet zsm online en ik kan geen 2 dagen wachten voordat iemand zijn mail weer eens leest en beantwoordt. Je moest eens weten hoeveel mensen maar twee keer per week hun e-mails lezen!
Waar ik vooral op let bij het hergebruiken van beeldmateriaal, is het volgende:
* bij voorkeur hergebruik ik een foto van een overheidswebsite of site van een groot bedrijf: daarbij veronderstel ik dat de fotograaf in ieder geval al betaald heeft gekregen voor zijn/haar werk en dat hergebruik extra ‘exposure’ is. Google Maps/streetview is vaak een erg bruikbare bron.
* Ik vermeld altijd de bron, de website waar de foto vandaan komt. Voor de website waar de foto vandaan is gehaald, is dat extra reclame. Overigens nog nooit klachten over of problemen mee gehad.
* Als het om een foto gaat die via Twitter is verspreid, vermeld ik altijd wie de foto gemaakt heeft. Ere wie ere toekomt.
Uiteraard verwijder ik een foto als de fotograaf bezwaar maakt, dat is in 4 jaar tijd slechts 1 keer gebeurd.
Resumerend: Ooit was het fotografenvak een zeer exclusieve en waren foto’s een waardevol ‘object’ met een bijzondere waarde. In 2011 zijn foto’s zo gewoon geworden, dat de waarde van foto’s navenant minder is geworden. En ja, ik schop nu tegen de schenen van menig ‘beroepsfotograaf’. Foto’s zijn slechts een plaatje en iedereen kan ze produceren, zeker als het om foto’s met nieuwswaarde gaat. Wie ze heeft gemaakt wordt steeds minder belangrijk. Het gaat er om wat er op staat.
Internet gaat niet om eigendom, maar om delen. Delen is de meerwaarde van internet.
June 8th, 2011 at 01:02
Heel interessant thema dit. Hoe zit het dan als media e.d. foto’s van twitpic of soort gelijke diensten afplukken waar je duidelijk herkenbaar opstaat? Hoe zit het dan met je portretrecht? Ik ben zelf professioneel model, acteur, presentator en twitter fanatiek en plaats ook regelmatig foto’s op twitter. Ik ben er tot nu toe vanuit gegaan dat het portretrecht bij mij ligt en dat mijn foto’s niet zonder mijn toestemming gebruik mogen worden door wie dan ook waar ik of iemand anders herkenbaar op te zien is.
June 8th, 2011 at 09:46
De discussie is op mijn blog ook verder gegaan. Vooral de reacties van Postma en Frank Mulder zijn erg compleet, zij hebben ook het verschil tussen linken/kopieren/embedden aangehaald.
Linkje naar de desbetreffende reactie:
http://niektenhoopen.nl/2011/06/07/via-twitter-gelinkte-fotos-klakkeloos-te-kopieren/comment-page-1/#comment-16738
June 8th, 2011 at 10:39
Helder verhaal. Maandag heeft het Parool een foto van mijn twitpic gebruikt, met vermelding van mijn twitternaam. Ik werd er door iemand op gewezen en heb het Parool gementioned. Op aanraden van andere twitteraars heb ik het Parool een factuur gestuurd (a 150 euro) voor het gebruik van de foto. Vervolgens is de foto van de site gehaald. Ik heb echter niets van het Parool gehoord, geen enkele reactie. Dat vind ik veel erger dan de foto gebruiken.
Overigens was de foto uit de context gebruikt en vond ik dat ook vervelend. Het was een foto van nerds die een helicoptertje bestuurden op Amsterdam Open Air. Het onderschrift luidde “het publiek van Amsterdam Open Air”.
June 8th, 2011 at 10:55
@Niek: Dat zijn inderdaad goede bijdragen. Wat embedden betreft is het gek dat niemand op YouTube ooit moeilijk doet over doorplaatsen, maar dat fotodiensten precies dezelfde service aanbieden. Wat ik probeerde te betogen is dat je daarmee impliciet een soort van toestemming voor dit soort hergebruik geeft. Wat linken betreft: ik kan me de tijd nog herinneren dat media zelf rechtzaken aanspanden tegen sites die dieplinkten naar hun artikelen (zoals Kranten.com). Inmiddels lijkt linken me totaal geen juridisch probleem meer, tenzij je oproept tot hacken of agressie.
@Linda: Feitelijk sta je in je recht om een rekening te sturen voor die foto, maar dat zou ik dan wel na overleg hebben gedaan. Al was het maar om te weten aan wie binnen de organisatie je de factuur moet adresseren en om samen een prijsafspraak te maken. Al doet het ANP dat ook niet: die factureren ook meteen als je hun rechten schendt. Andersom vind ik het weer niet zo netjes van Het Parool dat zij op hun beurt niet op jouw factuur reageren – maar ondertussen wel de foto weghalen.
@Paula: Volgens mij ga jij heel bewust en zorgvuldig met het gebruik van andermans beeld om. Zo zouden meer webredacteuren te werk moeten gaan. Zelf gebruik ik bij voorkeur eigen fotografie, publiciteitsfoto’s of Flickr-foto’s met een vrije CC-licentie.
@Kogelman: Portretrecht is weer een heel andere kwestie, maar ook daar kun je tegen optreden. Vaak zul je zien dat websites de foto waar jij op staat zullen vervangen voor een andere, tenzij die ene foto nu juist de beste (of enige) verbeelding is van het nieuws in kwestie. Dan wordt het een discussie wat zwaarder weegt: portretrecht of citaatrecht/nieuwswaarde?
June 8th, 2011 at 11:19
Voor de enige uitspraak die ik zo snel kon vinden inzake publicatie van een “Creative Commons Public License” foto zie de kwestie Weekend/Audax/flickr op http://www.rechtspraak.nl/ljn.asp?ljn=AV4204 Resultaat; verbod + dwangsom. In dat kader is ook van belang de insteek van Mobypictures “your content is yours” http://www.mobypicture.com/blog/108840 en de komende implementatie van Creative Commons Licenses voor deze Twitter fotodienst.
June 8th, 2011 at 11:58
Het gebeurt vrij vaak dat Mobypicture-postings zomaar worden gekopieerd en gebruikt op sites van media. Dit is vrij ernstig, want als de content zomaar ergens anders wordt geplaatst zonder bronvermelding/link ben je de controle over de foto en dus de context geheel kwijt.
De regels van Mobypicture zijn zeer duidelijk:
http://mathys.vanabbe.com/your-content-is-yours/
June 10th, 2011 at 00:53
[…] Jeroen Mirck schreef laatst een artikel rond de vraag: “Mogen media je Twitter-foto plaatsen?” Een heel interessant artikel omdat het steeds vaker voorkomt dat mensen even een plaatje bij het praatje zoeken, zonder zich af te vragen van wie het plaatje eigenlijk is. Dat geldt niet alleen voor nieuwsdiensten of blogs, maar ook voor het maken van een presentatie op een symposium, of in een gedrukt foldertje. […] Ik ben aan de ene kant wel voorstander van het opdoeken van bepaalde ouderwetse regelgeving. We gebruiken van alles, willen die vrijheid ook wanneer het ons uitkomt maar wanneer het onszelf aangaat gaan we piepen. Tijd voor verandering denk ik dan maar. In een wereld waar iedereen tegenwoordig de apparatuur heeft en daarmee best aardig uit de voeten kan, er zoveel geschreven wordt dat het niet meer na te gaan is wie de eerste schrijver en dus eigenaar is van een tekst is het ook bijna niet meer te doen om dit soort regels te handhaven. […]
June 13th, 2011 at 22:43
[…] Vanmorgen kon ik net op tijd de wilde staking van GVB buschauffeurs ontwijken die stil gingen op de A10 in Amsterdam. Ik maakt vanuit een stilstaande auto deze en deze foto en vervolgde via de vluchtstrook mijn weg. Eenmaal op m’n werk keek ik even op Telegraaf.nl en zag daar iets heel raars. Mijn foto stond op de voorpagina van de site en die hadden ze zonder toestemming gebruikt en geplaatst. Ik kon mijn verontwaardiging niet onder stoelen of banken steken en had binnen no-time een flink aantal retweets op mijn screendump die ik net als de foto’s via Mobypicture had geplaatst. […] Tijdens de discussie die op twitter ontstond, meldde Niek ten Hoopen dat hij met RTV Oost een vergelijkbare situatie had, echter daar zijn ze niet zo snel als bij de Telegraaf. Naar aanleiding van de tweet van Niek besteedde Jeroen Mirck er ook nog een blogpost aan. Interessante materie, maar we kunnen concluderen dat het gebruik van foto’s via social media zich nog in een behoorlijk grijs gebied begeeft.
July 5th, 2011 at 13:42
Interessante inhaker op bovenstaande discussie: Arnoud Engelfriet behandelt op zijn juridische blog de vraag of een screenshot automatisch een citaat is. Een, eh, citaat:
“Of het overnemen van een afbeelding is toegestaan, hangt niet af van de wijze van overnemen. Of je nou de afbeelding opslaat en een kopie uploadt, een screenshot van de website plaatst of een foto van je monitor maakt en die uploadt, het is en blijft een kopie van de afbeelding. Het auteursrecht geldt niet per verschijningsvorm maar geldt voor het beeld als zodanig. Zelfs met potlood natekenen van die foto is een verveelvoudiging in de zin van de auteurswet. Overnemen van beeld (ongeacht dus de manier waarop) mag alleen met toestemming van de fotograaf, of wanneer een wettelijke uitzondering geldt. Een zo’n uitzondering is het beeldcitaatrecht. Deze uitzondering geldt bijvoorbeeld wanneer je foto’s die nieuwswaardig zijn wilt tonen in de context van een artikel over dat nieuws. […] Maar je bent niet automatisch legaal als je een screenshot plaatst.”
July 20th, 2011 at 10:27
Brabrant Dagblad, 11 juli 2011: “De Werkendamse wethouder Wim de Jong en zijn partij het CDA moeten ruim 3.100 euro betalen aan fotograaf Ad van Hasselt uit Tiel. Dit omdat op de fotosite Flickr.com een door Van Hasselt gemaakte foto werd geplaatst, zonder diens toestemming. Dat heeft de rechtbank in Breda bepaald.”
Zie ook de discussie over dit onderwerp in de (besloten) LinkedIn-groep “Sociale Media en Journalistiek”: http://tinyurl.com/flickrdiscussie
August 10th, 2011 at 10:14
Het is zover: Twitter is gestart met zijn eigen fotodienst. Wie een tweet plaatst, kan er direct een foto aan linken door op het camera-icoontje linksonder de tweet te klikken. […] Er was eerder discussie over wat fotodiensten met jouw foto’s mogen doen, maar het lijkt erop dat Photobucket (waar Twitter mee samenwerkt) niet met jouw foto’s aan de haal gaat. Al wordt Twitter op deze manier wel machtiger: ze beheren nu niet alleen onze gedachten, maar ook onze beelden. Wat gaat Twitter met onze foto’s doen?
November 16th, 2011 at 00:26
Andersom kan ook: het FD sommeert Mobypicture om een foto van een gebruiker online te halen die haar eigen portret in die krant vol trots als mobiele foto heeft getwitterd. Mathys van Abbe (Mobypicture) vindt de claim van FD onzin, omdat de tekst van het artikel op de foto helemaal niet goed leesbaar is. Daar heeft Bart Bouter van het beruchte incassobureau Auxen (voorheen Cozzmoss) schijt aan: “Dat de tekst in dit geval niet goed leesbaar is, doet er niet zoveel toe. Het artikel is herkenbaar afkomstig uit het FD en daar gaat het om. In de meeste gevallen wordt door partijen die wij aanspreken het beschermde materiaal wel verwijderd. Ik ben dus benieuwd wat er in het geval van Mobypicture gaat gebeuren.”
http://twittermania.nl/2011/11/fd-wil-getwitterde-foto-van-krantenartikel-verwijderd-hebben/
December 30th, 2011 at 16:01
[…] Beste lezers, hartelijk dank voor jullie vele bezoekjes aan mijn weblog in het afgelopen jaar. Traditiegetrouw maak ik aan het eind van het jaar de balans op. Centrale vraag is altijd: wat lazen jullie het meest en waar reageerden jullie vooral op? […]
February 2nd, 2012 at 09:44
[…] Journalist en blogger Jeroen Mirck schrijft hier een goed artikel over. Kort stukje hieruit: “Vooropgesteld: de foto is natuurlijk gewoon van jou, daar waakt de aloude Auteurswet over (al staat die onder druk). Toch kunnen er een paar redenen zijn waarom een medium zich wel kan beroepen op het hergebruik ervan zonder vooraf toestemming te vragen […]
August 13th, 2014 at 06:20
Very energetic blog, I liked that bit.
Will there be a part 2?
August 13th, 2014 at 12:46
Comment-spam is hardnekkig. Daarom doe ik ook dit topic (al dan niet tijdelijk) op slot. Toch iets te melden over dit onderwerp? Neem dan een kijkje en reageer bij dit andere bericht over auteursrecht op internet:
http://tinyurl.com/auteursrecht