Als interviewer van een cartoonist loop je het risico ooit op te duiken in een van zijn spotprenten. Gelukkig is de ene Jeroen de andere niet, dus zal het mij vast niet overkomen. Wel zat ik gisteren voor een volle zaal oog in oog met een van Nederlands meest befaamde tekenaars: Peter van Straaten.

Op donderdag 4 november 2010 organiseerde De Hallen in Haarlem een avond met Van Straaten, naar aanleiding van zijn expositie in het museum. Die tentoonstelling vloeit voort uit de Jacobus van Looyprijs 2010 die aan de tekenaar is toegekend. Deze vijfjaarlijkse onderscheiding voor kunstenaars met meervoudige talenten werd eerder toegekend aan Armando (1985), Lucebert (1990), Breyten Breytenbach (1995), Charlotte Mutsaers (2000) en Wim T. Schippers (2005). Van Straaten is naast tekenaar ook schrijver van novelles, toneelstukken, tv-werk en het VN-feuilleton Agnes.

‘Nerveus belde ik huize Van Straaten’

Het museum had mij gevraagd om de laureaat te interviewen. Een eer die ik natuurlijk niet afsloeg. Fascinerend was het voorgesprek: op een dinsdagavond telefoneerde ik ietwat nerveus met huize Van Straaten, om vervolgens een zeer ontspannen man des huizes aan de lijn te krijgen. In een klein half uur hadden we alles doorgesproken en waren we klaar voor een gesprek over zijn schrijf- maar toch vooral zijn tekenwerk.

Ik had voorgesteld om niet alleen over Van Straatens werk in het algemeen te praten, maar ook enkele cartoons en strips te projecteren en bespreken. Dat vond hij een prima idee. Zelf drong hij er in het voorgesprek op aan om het ook nog even over Vader & Zoon te hebben, de strip die hij van 1968 tot 1987 voor Het Parool maakte.

Op de avond zelf zat de zaal al ruim voor aanvang vol met vooral oudere fans die Van Straaten vaak al sinds de jaren zeventig bleken te lezen. Prachtig was de zucht van verlichting die door de zaal klonk toen ik Agnes kort introduceerde. Van Straaten genoot van alle aandacht, maar permitteerde zich af en toe een vilein grapje. Toen een oudere dame hem een groot kunstenaar noemde omdat de eigenheid van zijn werk op afstand al te herkennen was, grapte de tekenaar dat datzelfde ook geldt voor sommige enorm slechte vakgenoten.

‘Mark Rutte lijkt nooit bij mij’

Van Straaten heeft zichzelf nooit echt beschouwd als een politiek tekenaar, maar toch tekent hij al sinds jaar en dag politieke cartoons. Hij betuigde zijn liefde voor het tekenen van de vroegere premiers Lubbers en Van Agt, maar met de huidige minister-president Mark Rutte heeft hij grote problemen. “Bij mij lijkt hij nooit.” Wel vond hij het huidige politieke klimaat als cartoonist boeiender dan ooit. “Ik kan me geen tijd herinneren dat er ook in de zomer elke week weer iets gebeurde.”

Tussen de geselecteerde tekeningen zat ook een zakelijke prent met een bijzonder verhaal. Toen de Haarlemse uitgeverij VNU twee jaar geleden reorganiseerde, prikte ik als redacteur van Emerce een cartoon van Van Straaten aan de muur en schreef daar een column over. Van Straaten had de kille saneringsdrang van tegenwoordig bijzonder treffend weergegeven. Opmerkelijk, want hij gaf in De Hallen eerlijk toe het bedrijfsleven nauwelijks te kennen.

Net als bij alle herkenbare relatiecartoons (“Die zijn niet autobiografisch”) ontsproten dit soort ideeën uit zijn levendige fantasie. Een fantasie die na ruim driekwart eeuw nog altijd niet versleten is.

Jeroen Mirck schrijft als zelfstandig journalist over marketing, media, internet en beeldcultuur.

Tags: Agnes, cartoon, Haarlem, Hallen, interview, Jacobus van Looy, museum, Peter van Straaten, Vader & Zoon, Van Looyprijs

This entry was posted on Friday, November 5th, 2010 at 22:43 and is filed under Cultuur, Strips & Cartoons. You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0 feed. You can leave a response, or trackback from your own site.