Wanneer vertrekt Balkenende?
Wanneer is het Nederlandse volk verlost van Jan Peter Balkenende? Na de val van zijn vierde kabinet werd hij binnen een dag weer tot lijsttrekker benoemd, maar het gemor in zijn eigen achterban wordt steeds heviger. Waren het eerst de CDJA-jongeren in Maastricht en de traditiegetrouw massaal CDA stemmende boerenbevolking die zinspeelden op zijn aftreden, niet veel later tekende RTL Nieuws anonieme kritiek uit eigen kring op. Een partijprominent: “Balkenende moet zelf aanvoelen dat het klaar is.” Tegelijk werd bekend dat bijna een kwart van de CDA-stemmers Balkenende liever ziet vertrekken als lijsttrekker, aldus een peiling van Maurice de Hond in opdracht van het tv-programma Netwerk. Er is zelfs een Facebook-groep die ‘Nooit meer Balkenende!’ heet. En vandaag schrijft Peter Ingelse, vice-president van het gerechtshof te Amsterdam, in NRC dat de premier ook nog eens de kieswet misbruikt. Aanleiding: de premier zei vorige week in tv-programma Moraalridders dat hij na de komende verkiezingen alleen maar premier wil worden, anders niks.
Zo verliep het compacte ja/nee-gesprekje bij Moraalridders:
Bent u beschikbaar voor het premierschap van Nederland?
“Ja.”
Bent u alleen maar beschikbaar voor het premierschap?
“Eh… Laat ik [daar] maar eens ja op zeggen.”
Mag je na vier kabinetten in acht jaar tijd opnieuw premier worden?
“Ja.”
Zou u minister willen worden onder premier Bos?
“Nee.”
U wordt geen fractievoorzitter, u gaat niet iets anders doen. U wint of u bent weg?
“Als je nu gaat voor deze verkiezingen, dan vind ik het eigenlijk goed om aan te geven dat je gaat voor het premierschap. […] Kijk, waarom ben ik opnieuw lijsttrekker geworden? Dat is niet: machtspolitiek. Dat is niet omdat ik per se door moet als premier, want anderen kunnen het ook doen. Het gaat mij om iets anders. Ik heb me altijd laten leiden door idealen. Door de toekomst van Nederland. Dat vind ik het mooie om me voor in te zetten. Als je die inzet hebt, wil je ook graag door op de functie die je nu mag vervullen.”
Volgens Ingelse is dit kiezersbedrog. Het deugt niet dat Balkenende, ‘als verklaard tegenstander van de gekozen minister-president’, op de lijst voor de Kamerverkiezingen staat, maar niet in de Kamer wil, zegt hij in NRC. Een citaat:
“Is dat (kiezers)bedrog? Balkenende zegt: je moet daar eerlijk in zijn. En dat is ie, hij vertelt van te voren wat hij van plan is. Je zag Balkenende bij de EO denken: als het eerlijk is, dan is het in orde. Maar die gedachte berust op een misverstand. Balkenende is als de dief die ‘eerlijk’ meedeelt dat hij gaat stelen. Balkenende schermt met de norm van eerlijkheid, maar gooit de waarden van zuiverheid en fair play overboord. Het is een eerlijkheid die bedriegt.”
Vanavond vergadert het CDA-partijbestuur met Balkenende over de genadeloze verkiezingsuitslag die de premier ook nog te slikken kreeg. Ondertussen lijkt het CDA in de peilingen af te glijden en ingehaald te worden door zowel PvdA als PVV. Ook dat zorgt voor onweer bij de christen-democraten. Verscheidene partijbonzen hebben de afgelopen dagen laten merken zich zorgen te maken of bijvoorbeeld vrijwilligers wel voldoende te motiveren zullen zijn als er niets verandert, zo meldt de Volkskrant. Die schrijft ook:
“Verwacht wordt dat ten minste twee of drie provinciale voorzitters vanavond de vraag zullen opwerpen of Balkenende nog wel de juiste kandidaat is. Sommigen zouden een voorkeur hebben voor oud-minister van Landbouw Cees Veerman. Tot dusver lijkt een forse meerderheid op Balkenendes hand. Maar ingewijden menen dat dit ook snel kan kantelen.”
De algemene prognose is dat Balkenende, die al acht jaar waggelend overeind blijft in De Haag, ook de komende drie maanden nog wel in het zadel blijft zitten. De partij kan zich zo vlak voor de stembusgang simpelweg geen leiderswissel permitteren, want dan draaien de verkiezingen alleen nog maar om de tweestrijd tussen Bos en Wilders. Bij verlies op 9 juni zijn de politieke dagen van Balkenende geteld en is hij inderdaad weg. Maar mocht er ondanks alle tegenslag straks toch nog een CDA-premier mogen aantreden in het Catshuis, dan heeft Balkenende inmiddels voldoende krediet verspeeld om dan alsnog als leider gewipt te worden.
Dit opiniestuk verscheen vandaag ook op Joop.nl.
Tags: aftreden, Balkenende, verkiezingen, vertrek, weg
March 9th, 2010 at 17:45
Inmiddels weten we dat het CDA toch wil dat Balkenende blijft. Ik vond hem erg arrogant overkomen in het fragment in het Journaal waarin Balkenende uit de auto stapt en een journalist aan hem vraagt of hij zich zorgen maakt. “Tuurlijk niet,” zegt meneer. Zelfverzekerd en zichzelf overschattend.
Nog een voorbeeld, dit keer uit je blogpost: “Ik heb me altijd laten leiden door idealen. Door de toekomst van Nederland. Dat vind ik het mooie om me voor in te zetten. Als je die inzet hebt, wil je ook graag door op de functie die je nu mag vervullen.”
Balkenende zegt het alsof hij de enige hoop is voor de toekomst van Nederland. Ga toch weg, Jan Peter. Het is meer dan genoeg geweest. .
March 9th, 2010 at 23:57
@Michael: Met Balkenende is het bijkans prijsschieten als je op zoek gaat naar voorbeelden van miskleunen. Toch blijft hij onverminderd populair bij zijn partij. Natuurlijk, er is gisteren een pittig gesprek gevoerd over de beroerde positie waarin het CDA zich bevindt, maar zoals eerder kan het kwartje straks op 9 juni toch weer de kant op vallen van de christen-democraten. PvdA en PVV mogen zich nog niet rijk rekenen.
Dat Balkenende gisteren bij het partijoverleg niet afgeserveerd zou worden als lijsttrekker, stond vooraf al min of meer vast. Toch zijn er stevige noten gekraakt. Volgens NRC Handelsblad zijn er “op drie punten vragen gesteld”.
1. Men was verbaasd dat de partij schade had ondervonden van de val van het kabinet. Stelregel is immers dat wie breekt, betaalt. Het CDA had de slag om de beeldvorming verloren, moest de premier erkennen.
2. Er was stevige discussie over de uitspraak van Balkenende dat hij samenwerking met de PvdA niet meer ziet zitten. CDA’ers hadden dit opgevat alsof hij de PvdA uitsloot, en dat doet de partij nooit. De premier moest uitleggen dat hij alleen maar had gezegd dat een hernieuwde coalitie “niet geloofwaardig” zou zijn.
3. Balkenende moest uitleggen hoe hij vorige week tot de uitspraak was gekomen dat hij alleen opgaat voor het premierschap. Als hij die vraag in Moraalridders met ‘nee’ had beantwoord, zou dat ambitieloos hebben geleken. Of hij de Kamer ingaat, is iets voor na de verkiezingen. Dan neem je als partijleider je verantwoordelijkheid. NRC schrijft: “Dat werd geaccepteerd. Het betekent dat hij dan, zeer waarschijnlijk, vertrekt.”
Zoals ik ook zelf al analyseerde: Balkenende is alleen nog ‘houdbaar’ als hij de verkiezingen wint. En zelfs dan is het alles behalve ondenkbaar dat men het bij de vorming van dat nieuwe kabinet hoog tijd vindt voor iemand anders uit eigen geledingen.
March 10th, 2010 at 10:29
@Jeroen Ik kan alleen maar hopen we een andere premier krijgen. Toch ben ik sceptisch: Balkenende heeft al vaker de dans ontsprongen en veel vaker dan ik voor mogelijk had gehouden. Ik vind het sowieso gek dat als een kabinet valt, die premier bij het volgende kabinet gewoon weer premier kan zijn. We hebben nog drie maanden te gaan, de kans dat het CDA toch weer klimt in de peilingen acht ik niet gering. In zo’n land leven we nu eenmaal.
March 10th, 2010 at 14:59
[…] Die Jan Peter Balkenende. In deze wellicht laatste maanden van zijn politieke loopbaan hield hij gisteren een gloedvol betoog over social media. In de Hofstadlezing zei de demissionaire premier: “Die trend van betrokkenheid buiten de gevestigde kanalen om wordt alleen nog maar sterker door de opkomst van de netwerksamenleving…” […]
March 11th, 2010 at 17:33
Demissionair CDA-minister Camiel Eurlings verlaat de politiek na de komende verkiezingen. Dat heeft hij donderdag bekendgemaakt. De aankondiging komt heel onverwacht. Hij stond alom bekend als de ‘kroonprins van het CDA’ en dus als mogelijke opvolger van Jan Peter Balkenende. In een verklaring zegt Eurlings:
“Het is geen makkelijke afweging geweest. Mijn halve leven heeft in het teken gestaan van de politiek en het bestuur. Met hart en ziel heb ik mij ingezet. Vooral in de laatste jaren als minister van Verkeer en Waterstaat is het een grote eer geweest om zo veel mooie dingen te doen voor Nederland. In de komende periode komt de nadruk meer op mijn privéleven te liggen. Die keuze heb ik samen met mijn vriendin genomen. Die keuze maak ik vol overtuiging.”
Juist deze dagen ging het gerucht dat voor Eurlings een tweede plek op de kieslijst voor 9 juni zou zijn gereserveerd. Daarmee zou de 36-jarige Eurlings meteen achter Jan Peter Balkenende komen te staan, die lijsttrekker is.
March 12th, 2010 at 14:57
[…] Wouter Bos schokte politiek Den Haag vandaag door zijn vertrek uit de politiek aan te kondigen. Het is al een week lang bijltjesdag in Den Haag. SP-fractieleider Agnes Kant maakte vorige week donderdag bekend de politiek vaarwel te zeggen, niet veel later gevolgd door haar leermeester Jan Marijnissen. En gisteren maakte ook CDA-kroonprins Camiel Eurlings onverwachts zijn vertrek bekend. Eurlings en Bos kiezen voor hun gezin, Marijnissen voor zijn gezondheid en Kant ontvlucht het harde politieke klimaat. De meest opvallende zittenblijver is premier Jan Peter Balkenende, waarvan bijna iedereen niettemin verwacht dat ook hij na de verkiezingen vertrekt. Inderdaad, de politiek is harder geworden. We staan aan de vooravond van een compleet nieuw politiek landschap, in alle opzichten. Het werd tijd. […]
March 15th, 2010 at 13:01
De achterban van het CDA in de provincie, de thuisbasis van de christendemocraten, wil af van Balkenende. Dat blijkt uit een inventarisatie die dagblad Trouw publiceert. De sterk op het CDA gerichte krant spreekt van ‘striemende kritiek’. De lokale en regionale CDA-bestuurders twijfelen openlijk aan het leiderschap van Balkenende, schrijft Trouw. “Het was niet onverstandig geweest een nieuwe kopman te zoeken”, stelt Andries Houtakker, CDA-lijsttrekker in Sittard Geleen. De provinciale achterban is zwaar getroffen door de impopulariteit van de premier. Bij de gemeenteraadsverkiezingen verloren de christen-democraten honderden zetels. De agrarische kiezers keren zich van de partij af. Een bestuurslid van de Gelderse CDA-bestuurdersvereniging zegt dat de partij niet meer vanzelfsprekend ondernemers aanspreekt.
Trouw liet zaterdag al in een scherp commentaar geen misverstand bestaan over de positie van de premier die betrokken was bij zoveel politieke ongelukken. Onder de titel ‘Bos trekt consequentie uit falen, Balkenende zou hem moeten volgen’ schrijft de krant: “Na de val van het kabinet is het voor de nationale politiek goed dat de lucht even flink wordt gezuiverd.”
June 9th, 2010 at 21:09
[…] De eerste prognoses van de verkiezingsuitslag zijn bekend. Het themaprogramma Nederland Kiest maakte bekend dat VVD en PvdA nek aan nek gaan met allebei 31 zetels. De PVV eindigde verrassend dichtbij als derde, met 22 zetels. Het CDA halveert bijna van 41 naar 21 zetels. Dat betekent ongetwijfeld het vertrek van CDA-premier Balkenende. SP (15), GroenLinks (11) en D66 (10) zitten dicht bij elkaar in de buurt. Verlies is er voor ChristenUnie (5), Partij voor de Dieren (1) en Trots op Nederland (geen enkele zetel). De SGP verlengt haar abonnement op twee zetels. Maar de grote vraag is natuurlijk: wie wordt de grootste, Rutte of Cohen? […]