Avatar, een experiment

Deze week heb ik een sociaal experiment gedaan: ik ben naar de filmhit Avatar gaan kijken zonder ook maar iets van de film te hebben gezien of gelezen. Geen trailer, geen filmfragmenten op tv of YouTube, geen recensies, geen interviews met regisseur James Cameron. Ik heb me louter gebaseerd op wat mijn kennissen erover zeiden, op Twitter of in het niet-virtuele leven. Gek genoeg leverde me dat bijna alleen maar waardeoordelen op (“Topfilm!”), maar zelfs na actief doorvragen werd me nog altijd niet duidelijk wat ik nu eigenlijk precies van Avatar moest verwachten. Dus ging ik redelijk blanco naar de bioscoop.

Natuurlijk had ik nieuwsberichten gelezen over de film: dat hij alle filmrecords breekt en prijzen wint, dat de Amerikaanse conservatieven er boos over zijn en fans er soms zelfs depressief van worden, dat inheemse volken zich erin herkennen en dat 3D-films dankzij Avatar steeds populairder worden. Toch zei dat alles me nog altijd vrij weinig over de film zelf.

Avatar is het verhaal van het inheemse volk der Na’vi dat de paradijselijke planeet Pandora bewoont. Een aardse ruimteploeg, die meer weg heeft van een militair commandoteam, wil gebied opeisen vanwege een uiterst waardevolle grondstof. Om informatie in te winnen en de Na’vi te paaien, betreedt Jake Sully hun wereld. Niet in zijn eigen (verlamde) gedaante, maar virtueel verplaatst in een gekloond Na’vi-lichaam, oftewel als reusachtig blauw natuurmens. Eenmaal geïnfiltreerd bij de Na’vi wordt Sully uiteraard verliefd en kiest hij partij voor dit primitieve natuurvolk, dat van de kaart dreigt te worden gevaagd door de agressieve aardse agressor.

Tot zover het verhaal. Gek genoeg vertelden slechts weinigen me dit over de film. Het ging vooral over de 3D-ervaring, de mooie Pandora-wereld, de lieve inheemse bevolking en de westerse territoriumdrift. Dat vond ook ik een interessante onderlaag, maar graag was ik gewaarschuwd dat dit alles een nogal eendimensionaal verhaal van Goed tegen Slecht oplevert. Heel erg Hollywood, met Lion King-achtige muziek om inheemsheid te suggereren. Een beetje kitsch zelfs. Mooie kitsch, maar toch. Dat waardeoordeel bleef uit.

Misschien was ik wel op het verkeerde been gezet door visiestukken die her en der over Avatar zijn verschenen. Ze gaan niet werkelijk over de film zelf, maar over welke achterliggende gedachten er in de film schuilen of eruit te distilleren zijn. Zo schrijft psycholoog Tom Kniesmeijer op Joop.nl dat Avatar een ‘icoon van de tijdgeest’ wordt:

“Avatar is zo’n film die met terugwerkende kracht over tien jaar tot icoon van een kantelende tijdgeest  benoemd zal worden, zoals The Matrix tien jaar geleden voer voor filmfilosofen werd. Maar er is nóg een interessante laag: Avatar plaatst de emancipatie van het virtividu op de maatschappelijke agenda.”

Het is interessant dat een film aanzet tot filosofische, maatschappelijke of culturele beschouwingen. Dat heeft regisseur Cameron knap voor elkaar gekregen. Tegelijk sleept hij me zeker mee in zijn artificieel geconstrueerde wereld, maar laat de overdaad aan special effects en het voorspelbare Hollywood-einde me na de aftiteling onbevredigd achter in mijn bioscoopstoel. De visie die opiniemakers en al dan niet virtuele vrienden de film hebben toegedicht, levert meer voer voor discussie op dan een echt goede film.

De volgende keer lees ik toch weer eerst filmrecensies voordat ik een bioscoopkaartje koop. Sociale media hebben de traditionele recensent nog altijd niet overbodig gemaakt. Die vertelt me nog steeds andere dingen dan vrienden of filosofen. Of is het slechts een kwestie van tijd dat vrienden, filosofen en recensenten samensmelten tot hetzelfde virtividu?

Dit opiniestuk verscheen vandaag ook op Joop.nl.

Tags: , , ,

4 Responses to “Avatar, een experiment”

  1. Jeroen Says:

    Volgens mij heb ik toch écht getwittert dat het gaat om een flinterdun cowboy-indianenverhaaltje, maar dat ik genoten heb van de 3D-effecten. En ik was echt niet de enige met die mening, want heb meer van dergelijke tweets gelezen. Misschien volg jij inmiddels zóveel twitteraars dat het zelfs voor jou ook niet meer bij te houden is… ;-)

  2. Jeroen Mirck Says:

    Dank voor je reactie, Jeroen B. Er is zo enorm veel getwitterd over Avatar dat jouw feilloze samenvatting me inderdaad is ontgaan. Dat is ook een nadeel van social media: de versnippering, de massaliteit en het gebrek aan overzicht. Zoeken naar bruikbare informatie is vaak als zoeken naar een speld in een hooiberg. Niet iedereen twittert even inhoudelijk en uitgebreid. Vaak moet je het als lezer doen met een paar steekwoorden. Leuk als je voorkennis hebt, maar die had ik in dit geval dus niet.

  3. Charissa Says:

    Ik ga er morgen heen. Ik had eerst besloten niet te gaan, maar bijna al mijn vrienden (waarvan ik de filmsmaak toch wel hoog heb zitten) zijn lyrisch. Dus ik heb besloten morgen zelf te gaan kijken/ervaren. Ik vrees dat ik het ook een tegenvaller ga vinden, maar ik hoop toch dat ik verrast ga worden.

    Ik kijk wel erg uit naar de 3D Alice in Wonderland!

  4. Jabir Says:

    Ik vond het in essentie hetzelfde verhaal als Pocahontas en de zuignapjessex was erg spannend. Maar misschien heb ik wel veel van de speciale effecten gemist omdat ik ‘m online keek

Leave a Reply